ابراهیم ظاهری عبده وند - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
پرستو کریمی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

چهره­ شناسی و چهره­ پردازی، از جمله موضوع­ های مهم در آثار سعدی است که با شناخت آن­ها، می ­توان به دیدگاه این اندیشمند، درباره چگونگی شناخت انسان پی برد. هدف در این پژوهش نیز بررسی این موضوع­ در حکایت­ هایی از گلستان، با روش توصیفی-تحلیلی (کتابخانه­ ای) است. چهره­ شناسی از نظر فلسفی، عرفانی، عاشقانه و تعلیمی، چهره پردازی فیزیکی، پوششی و روانشناختی و اهمیت­ هر کدام در دیدگاه سعدی، از جمله موضوع ­های بررسی شده در این پژوهش هستند. نتایج پژوهش نشان می­ دهد از نظر سعدی، چهره­ شناسی یا فراست، به معنی پی بردن به درون شخصیت از طریق کنش­ ها یا ارتباطات غیرکلامی است. از نظر چهره­ پردازی، در حکایت­ های گلستان، شخصیت­ ها، سه چهره فیزیکی، پوششی و روان شناختی دارند که هر کدامشان در موقعیتی، مهم ارزیابی شده است. چهره­ پردازی پوششی و فیزیکی، جایگاه اجتماعی و فرهنگی شخصیت­ ها و شیوه ارزشیابی از آنان را نشان می­ دهند و از طریق چهره­ پردازی روانشناختی، درون شخصیت ­ها نشان داده شده است. از نظر کارکرد و انتقال درونمایه، سعدی از طریق افعالی مانند بایستن، شایستن، توانستن و خواستن، چهره روانشناختی شخصیت­ ها را به صورت غیرمستقیم برای خواننده برملا کرده و با ایجاد ارتباط عاطفی، احساس تنفر یا تحسین ­شان را برانگیخته و بدین ترتیب، شیوه تفکر آنان را درباره موضوع مورد نظر خود جهت­ دهی کرده است.

گلستان سعدی, شخصیت, چهره شناسی, چهره پردازی, انسان شناسی