یونس رامشک نیا - دانشجوی دوره دکتری، دانشگاه دولتی باکو
بهنام طهماسب پور - کارشناس ارشد اصلاح نباتات ،دانشگاه تبریز
الناز صباغ تازه - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و دانشجوی دوره دکتر

گلرنگ به عنوان یک دانه روغنی بومی ایران از قابلیت سازگاری بالایی نسبت به شرایط محیطی کشور و به ویژه مناطق مواجه با تنش های غیرزیستی همچون خشکی و شوری، برخوردار است. به منظور بررسی همبستگی بین صفات و روابط بین عملکرد و سایر صفات کمی گلرنگ، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت اسپیلت پلات با دو تکرار در سه سطح با 26 رقم اجرا شد. نتایج حاصل از بررسی همبستگی نشان داد که بین عملکرد تک بوته و صفاتی مانند تعداد دانه در قوزه، تعداد قوزه در بوته، وزن هزار دانه و درصد روغن همبستگی مثبت و معنی دار وجود دارد. بیشترین همبستگی صفات مطالعه شده با عملکرد تک بوته مربوط به تعداد دانه در قوزه بود. بین تعداد دانه در قوزه و تعداد قوزه در بوته نیز همبستگی منفی و معنی دار دیده شد. به طور کلی به نظر می رسد از نظر رابطه تغییرات تعداد قوزه در هر بوته با تعداد دانه در هر قوزه روند مشخصی وجود دارد. شایان توجه است که بیشترین تعداد قوزه در بوته در ارقامی دیده شد که کمترین تعداد دانه در قوزه را دارا بودند. با انجام تجزیه علیت مشاهده شد که بیشترین اثر مستقیم روی عملکرد تک بوته توسط تعداد دانه در قوزه و تعداد قوزه در بوته و کمترین آن توسط ارتفاع بوته اعمال می شود. ضریب تبیین تصحیح شده تجزیه علیت مربوط به صفات مطالعه شده در این آزمایش برابر 90 / 0 تعیین گردید. سهم عوامل غیر X (سایر متغیرهای مؤثر) نیز برابر 32 / 0 بدست آمد، بعبارتدیگر علاوه بر متغیرهای مطرح شده برخی عوامل دیگر نیز عملکرد را تحت تأثیر قرار داد هاند. نتایج حاصل از تجزیه علیت برای ضرایب همبستگی بین صفت عملکرد دانه در بوته با صفات موجود در مدل رگرسیون نشان داد که در هر سه رژیم رطوبتی ، تعداد دانه در قوزه و تعداد قوزه در بوته بیشترین اثر مستقیم مثبت را بر عملکر دانه در بوته داشته اند، ولی این اثرات مستقیم از طریق اثرات غیر مستقیم منفی آنها کاهش یافته است

گلرنگ، همبستگی، تجزیه علیت