روح الله جعفرآزاد - دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
بهاره صادقی - عضو هیئت علمی گروه شیمی آلی دانشگاه آزاد اسلامی یزد
محمد حسین مسلمین - گروه شیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر دو روش استخراج کلونجر و مایکروویو بر کمیت، کیفیت، ترکیبات شیمیایی و ماهیت آنتی اکسیدانی اسانس گیاه دارویی چویل(Ferulago angulata (Schlechat) Boiss.)  بود. در روش کلونجر و مایکروویو نسبت گیاه به آب ۱:۱۰ و ۱:۲۰، توان های مایکروویو ۳۳۰، ۶۶۰ و ۹۹۰ وات (۳۰، ۶۰ و ۹۰ درصد) به عنوان متغیرهای مستقل و پیش تیمار غیرمستقیم مافوق صوت (در دماهای ۲۰ و ۴۵ درجه سانتی گراد) به عنوان فاکتور موثر بر استخراج اسانس گیاه چویل استفاده گردید. برای شناسایی ترکیبات شیمیایی از کروماتوگرافی گازی/طیف سنجی استفاده شد و سایر پارامترها مانند راندمان، وزن مخصوص، رنگ، ضریب شکست و خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس چویل نیز مورد بررسی قرار گرفت. استفاده از مایکروویو و افزایش توان آن منجر به کاهش زمان آغاز استخراج، کاهش زمان مورد نیاز جهت تکمیل استخراج و همچنین زمان مورد نیاز جهت تثبیت منحنی استخراج از چهار ساعت به یک ساعت گردید.در هر دو روشمجموعا ۲۵ ترکیب در روغن اسانسی گیاه چویل شناسایی گردید که بیش ترین ترکیب موجود در اسانس چویل ترکیب بتا فلاندرن (۳۵ درصد) بود که مقدار آن نسبت به سایر ترکیبات بسیار بیشتر و در هر دو روش تقریبا یکسان بود. زمان آغاز استخراج در روش مایکروویو به طور معنی داری (۰۵/۰>P) کمتر از روش کلونجر بود. پیش تیمار مافوق صوت در دماهای مختلف و استفاده از روش های مختلف استخراج به وسیله کلونجر و استخراج به کمک مایکروویو در توان های مختلف و همچنین تغییر نسبت گیاه به آب، تاثیر چندانی بر روی ضریب شکست اسانس، فعالیت آنتی اکسیدانی، وزن مخصوص گیاه چویل نداشت.

چویل, فعالیت آنتی اکسیدانی, کلونجر, مافوق صوت, مایکروویو