سیدحمزه حسینی کهنوج - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه جیرفت
حسین بی باک - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه جیرفت
عبدالله رمضانی قرا - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه جیرفت

پژوهش حاضر باهدف مطالعه دانش اتنوبوتانی مردم بومی هفت شهرستان جنوبی استان کرمان به مساحت ۵۰ هزار هکتار که به منطقه جنوب کرمان معروف است، طی سال های ۱۳۹۸-۱۳۹۶ انجام شد. بدین صورت که دانش قوم­گیاه­شناسی ۱۲۹ آگاه محلی (سن ۸۰-۲۵ سال) شامل گیاه درمان های محلی، بهره­برداران از منابع طبیعی و افراد محلی با تحصیلات مرتبط با گیاهان دارویی با استفاده از پیمایش صحرایی و به صورت مصاحبه حضوری و روش بارش افکار مورد مطالعه قرار گرفت. اطلاعات شامل نام محلی، نام علمی، نوع کاربرد ومصرف محلی، روش مصرف، اندام مورداستفاده برای هرگونه گیاهی ثبت شد. درمجموع،۲۵۱گونهگیاه دارویی متعلق به۶۳ خانواده گیاهی و ۲۰۶ جنس در این منطقه شناسایی گردید. کاربرد اتنوبوتانیکی ۱۰۳ گونه گیاهی برای اولین بار در این منطقه شناسایی و ثبت گردید. بیشترین گزارش کاربرد گیاهان این منطقه به ترتیب مربوط به یماری­های گوارشی، پوستی، عمومی و تنفسی بود. خانواده­های Asteraceae، Apiaceae و Lamiaceae و جنس­های Ferula، Artemisia و Nepeta به ترتیب بیشترین گیاهان دارویی این منطقه را شامل شدند. در زمینه گیاهان با گزارش استفاده بالا، Rhazya stricta ، Calotropis procera ، Artemisia spp.، Zataria multiflora وBerberis integerrima به ترتیب بیشترین گزارش استفاده در درمان زخم، اگزما، معده درد، اختلالات تنفسی و دیابت را شامل شدند. برگ و گل، اندام رایج و جوشانده و ضماد شکل معمول استفاده از گیاهان دارویی در درمان بیماری­ها بودند. یافته­های این تحقیق نشان می­دهد که اطلاعات اتنوبوتانیکی درون خرده­فرهنگ­های مردم این منطقه می­تواند سرآغاز مناسبی برای تحقیقات کاربردی در صنایع دارویی و بهداشتی باشد.  

اتنوبوتانی, جنوب کرمان, گیاهان دارویی