علی قادری - دپارتمان مهندسی تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فنی و حرفه ای استان خراسان رضوی، ایران
علی نوعی - دانشگاه آزاد شیروان
خدیجه احمدی - دانشگاه شاهد
حسین صبوری فرد - دانشکده کشاورزی دانشگاه فنی و حرفه ای

مرزه تابستانی (Satureja hortensis L.) یکی از گیاهان ارزشمند دارویی متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی اثر کود بیولوژیک تیوباسیلوس و کود شیمیایی بر ویژگی های مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی Satureja hortensis L.بود. مطالعه حاضر به­صورت فاکتوریل در قالب بلوک­های کاملا تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی شهر گلمکان در سال ۹۸-۱۳۹۷ انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کود بیولوژیک تیوباسیلوس (۰ (شاهد)، ۵ و ۱۲ کیلوگرم در هر هکتار) و کود شیمیایی (۰ (شاهد)، ۳۵ و ۷۰ کیلوگرم در هر هکتار) بودند. اسانس گیاه از برگ­های مرزه در مرحله گلدهی توسط دستگاه کلونجر استخراج و سپس ترکیب های تشکیل دهنده اسانس توسط GC-MS مورد تجزیه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که همه­ صفات مورفولوژیکی گیاه و هم­چنین کیفیت و کمیت مواد موثره اسانس تحت تاثیر تیمارهای کودی قرار گرفتند. به­طوری که کاربرد تلفیقی کود بیولوژیک تیوباسیلوس و کود شیمیایی منجر به افزایش صفات مورد بررسی نسبت به شاهدگردید. بیشترین ارتفاع بوته (۸/۴۸ سانتی­متر)، وزن خشک برگ (۷/۹ گرم) و دانسیته اسانس (۶۷/۳ درصد) در استفاده توام کود تیوباسیلوس و کود شیمیایی بدست آمد. دو ترکیب اصلی اسانس مرزه شامل: کارواکرول (۱۰/۶۲ درصد) و گاما-ترپینن (۰۴/۱۹ درصد) بیشترین، افزایش را در ترکیب تیماری ۱۲ کیلوگرم در هکتار کود تیوباسیلوس و ۷۰ کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی (NPK) نشان دادند. بر اساس نتایج بدست آمده مشخص شد که استفاده از ترکیب تیماری کود تیوباسیلوس و کود شیمیایی می تواند ویژگی­های مورفولوژیکی، کمیت و کیفیت اسانس مرزه را نیز افزایش دهد.

اسانس, تیوباسیلوس, صفات مورفولوژیکی, کود بیولوژیک, مرزه