حسین صبوری - دانشیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران
شریفه محمدآلق - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
عبدالطیف قلی زاده - استادیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
جعفر گیلکی - دانشجوی کارشناسی، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

به منظور شناسایی نواحی ژنومی مرتبط با تحمل به تنش خشکی با استفاده از روش تجزیه QTL، ۹۶ لاین F۸ مشتق از تلاقی بین دو رقم برنج ایرانی سپیدرود و عنبربو در مزرعه تحقیقاتی در منطقه آزاد شهر استان گلستان در سال زراعی ۱۳۹۰ کشت شدند. برای اعمال تنش خشکی از مرحله حداکثر پنجه­زنی تا زمان رسیدگی به فاصله ۲۰ روز آبیاری انجام شد. نقشه پیوستگی با استفاده از ۱۲۴ نشانگر ریزماهواره و ۲۶۴ نشانگر AFLP در آزمایشگاه ژنتیک و اصلاح نباتات دانشگاه گنبد کاووس تهیه شد که ۴/۱۹۵۰ سانتی­مورگان از ژنوم برنج را با متوسط فاصله ۲۰/۵ سانتی­مورگان بین نشانگرها پوشش داد. نتایج این مطالعه نشان داد که ناحیه­ای از کروموزوم ۲ در فاصله E۰۷۰-M۱۴۰-۱-E۰۷۰-M۱۵۰-۱۳، کروموزوم ۴ در فاصله E۰۶۰-M۱۶۰-۳-RM۱۳۵۹ و کروموزوم ۹ در فاصله E۱۲۰-M۱۴۰-۹-E۰۹۰-M۱۴۰-۱۴ کنترل چندین صفت را تحت شرایط تنش خشکی به عهده داشتند. این هم­مکانی QTLهای کنترل کننده چند صفت می­تواند نشان دهنده کنترل ژنتیکی یکسان آن­ها تحت شرایط تنش ­باشد. مکان­یابی QTLها نشان داد که QTLهای qDWRD-۲a، qDWRD-۴a، qRVD-۲، qRVD-۴a، qRND-۲a، qRND-۴a، qPND-۲a، qPND-۴، qPWD-۲، qPWD-۴، qSWD-۲a، qSWD-۴، qFRWD-۲، qFRWD-۴، و qPSPD-۹ بزرگ اثر بودند و بیش از ۲۰ درصد از تنوع فنوتیپی صفات را توجیه کردند. با توجه به اینکه این نواحی ژنومی سهم قابل توجهی از تغییرات فنوتیپی صفات را توجیه می­کنند، از این­رو پتانسیل استفاده از آن­ها در برنامه­های اصلاحی انتخاب به کمک نشانگر برای تحمل به خشکی پس از تعیین اعتبار آن­ها در جمعیت­های دیگر وجود دارد.

تجزیه QTL, نشانگرهای مولکولی, نقشه های پیوستگی