لیلا سلیمانپور - دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
سید محمدباقر حسینی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
لیلا مامنی - استادیار پژوهش، بخش نانوتکنولوژی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مصطفی اویسی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

نانوکود ها با توجه به میزان اندک کود مصرفی و دقت در اختیارگیری گیاه به­عنوان راهکاری برای کاهش نهاده ها و دستیابی به پایداری در تولید محصولات کشاورزی مطرح هستند. در این آزمایش، آثار کودهای نانو و نیترات آهن بر ویژگی های رشدی گندم در سامانه های مختلف کشت مخلوط گندم و نخود بررسی شد. آزمایش به صورت کرت های دوبار خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال ۹۸-۱۳۹۷ انجام شد. کرت های اصلی شامل پنج الگوی کاشت (تک کشتی گندم، تک کشتی نخود و سه کشت مخلوط گندم: نخود با نسبت ۵۰:۵۰، ۵۰:۷۰ و ۵۰:۹۰)، کرت های فرعی شامل سه تیمار کودی (شاهد، نانوآهن و نیترات آهن) و کرت های فرعی فرعی شامل دو غلظت کود (۱۵۰۰ و ۷۵۰ میلی­گرم بر لیتر) بود. نتایج نشان داد که کشت مخلوط ۵۰:۷۰ و غلظت ۷۵۰ نانوآهن بیش­ترین کارآیی مصرف آهن در گندم را داشت و به­طورکلی کارآیی مصرف آهن گندم در کشت مخلوط۵۰:۷۰ نسبت به سایر الگوهای کشت بیش­تر بود. در مقابل، بیش­ترین کارآیی مصرف آهن نخود در کشت مخلوط ۹۰:۵۰ و غلظت ۷۵۰ نیترات آهن مشاهده شد. در همه تیمارهای الگوی کاشت، کارآیی مصرف کود توسط گندم و نخود در نانوآهن بیش­تر از نیترات آهن بود. بیش­ترین زیست توده و عملکرد دانه گندم در تیمارهای تک کشتی+ نانوآهن (به­ترتیب ۱۶۳۷۱ و ۵۰۴۲ کیلوگرم در هکتار) و تک کشتی+ نیترات آهن (به­ترتیب ۱۶۰۶۲ و ۵۵۵۴ کیلوگرم در هکتار) و کم­ترین زیست توده و عملکرد دانه آن (به­ترتیب ۷۴۸۰ و ۲۴۵۴ کیلوگرم در هکتار) در کشت مخلوط ۹۰:۵۰ و نیترات آهن به­دست آمد، اما بالاترین زیست توده و عملکرد دانه نخود در بیش­تر موارد در غلظت ۷۵۰ مربوط به تیمار نیترات آهن و در غلظت ۱۵۰۰ مربوط به تیمار نانوآهن بود. نتایج این آزمایش نشان داد که در بیش­تر تیمارهای الگوی کاشت و در تمام صفات مورد بررسی، غلظت ۷۵۰ میلی­گرم بر لیتر نانوکود آهن مشابه یا حتی برتر از غلظت ۱۵۰۰ میلی­گرم بر لیتر بود و در نتیجه می توان غلظت نانوکود کم­تری را به­کار برد و مصرف کود را کاهش داد.

پایداری, تنوع, ریزمغذی, نانوآهن, نیترات آهن