سارا یارمند - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد، گروه اقتصاد کشاورزی
سحر جوکار - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد، گروه اقتصاد کشاورزی
علیرضا کرباسی - استاد، دانشگاه فردوسی مشهد، گروه اقتصاد کشاورزی

امروزه ناپایدار شدن شرایط اقتصادی موجب افزایش نااطمینانی در عرصه تجارت و به ویژه صادرات و واردات محصولات کشاورزی به عنوان تامین کننده اصلی امنیت غذایی در کشور گردیده است. این موضوع ایجاب می کند تا ارتباط تنگاتگ و مستقیم برخی متغیرهای کلان اقتصادی با تجارت محصولات کشاورزی را مورد بررسی و شناسایی قرار داد. بنابراین مطالعه حاضر سعی دارد تا اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر تجارت محصولات کشاورزی ایران را مورد بررسی قرار دهد. ابزار بکار گرفته شده الگوی خود رگرسیون برداری ساختمان (SVAR) است و داده های مورد مطالعه برای دوره زمانی ۱۳۹۸-۱۳۵۰ می باشند. متغیرهای مورد بررسی شامل تجارت محصولات کشاورزی، نرخ ارزی، نرخ تورم، ارزش افزوده و سرمایه گذاری مستقیم خارجی هستند. نتایج کلی تحقیق نشان داد که اثرات کوتاه مدت و بلند مدت متغیرها با متغیر تجارت محصولات کشاورزی، دارای اثرات متفاوتی با یکدیگر هستند. همچنین یافته ها نشان می دهد که ایجاد شوک در نرخ ارز موجب می شود تا تجارت محصولات کشاورزی تا دوره سوم افزایش یابد و سپس روند کاهشی و متمایل به ثبات را در پیش بگیرد. این نتیجه مطابق با محنی J که بیانگر واردات بیشتر نسبت به صادرات در دوره های اولیه شوک های ارزی است. ایجاد شوک در نرخ تورم و ارزش افزوده سبب می شود فقط در دوره اول ارزش تجارت افزایش بیشتری داشته باشد و در دوره های بعدی به صورت سینوسی رو به کاهش و ثبات نماید. شوک در سرمایه گذاری مستقیم خارجی باعث می شود تا ارزش تجارت محصولات کشاورزی در مرحله اول به شدت کاهش یابد و سپس با روندی صعودی و سینوسی روبه افزایش قرار بگیرد تا در دوره دهم به ثبات برسد. با توجه به نتایج و نقش کشاورزی در توسعه و ایجاد ارزش افزوده؛ تمرکز بر کنترل نوسانات ارزی و نرخ تورم و همچنین جذب سرمایه گذاری های مستقیم خارجی پیشنهاد می گردد.

صادرات، واردات، تجارت، نرخ ارز، SVAR