ابوالقاسم گورابی - استادیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
وحید محمدنژاد - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه

در این پژوهش به بررسی شواهد و آثار زمینساخت فعال در اطراف کویر طبس پرداخته شده است. برای تحلیلهای کمی لندفرمها از تصاویر سنتینل و نقشههای زمینشناسی استفاده شده است. ژئومورفومتری رقومی شامل اندازهگیری میزان جابهجایی و بالاآمدگی رسوبات و کانالها، تحلیل نیمرخهای عرضی و طولی چشماندازها، و ارتباط آنها با دادههای لرزهای اساس کار بوده است. نتایج پژوهش نشاندهنده فعالیتهای شدید تکتونیکی طی کواترنری تا زمان حاضر در منطقه است. مقایسه الگوی تغییرشکل لندفرمهای کواترنری پهنه پژوهش از قبیل مخروطافکنهها، مسیلها و زهکشها، پرتگاههای گسلی، و چینه ای فعال با شکل نیمرخ عمقی کانونهای زمینلرزهها بیانگر وجود سیستم گسلی معکوس مدفون در حد فاصل کوهستان شتری- پلایای طبس در منطقه هستند. فعالیت این سیستم گسلی فعال، علاوهبر جابهجایی مسیلها، چینخوردگی رسوبات کواترنر، رشد چینها، ایجاد پرتگاهها، تقطیع مخروطافکنهها، و پیدایش درههای بسیار عمیق کانیونی، موجب مهاجرت تحمیلی مخروطافکنهها از جبهه کوهستان به طرف پلایای طبس (از قدیم به جدید) شده است. تداوم چنین تغییرشکلهایی به میزان بالا را می توان عامل اصلی تشکیل حوزه تنشی و توسعه و گسترش شکستگیها و در نتیجه علت اصلی ایجاد زمینلرزههایی با بزرگای بالا دانست که احتمال وقوع آنها در آینده دور از انتظار نیست.

ایران مرکزی, تکتونیک فعال, طبس, کواترنری, گسل