تحلیل مکانی و زمانی توفان های تندری در دشت اردبیل

توفانهای تندری، بهدلیل رفتار بسیار نامنظم در ابعاد مکانی و زمانی، در منطقه شمال غرب ایران از پدیدههای آب و هوایی حائز اهمیت بهشمار میروند، زیرا این نوع بارشها نقش بسیار مهمی در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی مانند تولید محصولات کشاورزی، استفاده از زمین زراعی، و مدیریت منابع آب دارند. در این پژوهش، بهمنظور شناسایی الگوهای سینوپتیک توفانهای تندری طی بازه زمانی ۱۹۶۱-۲۰۱۶، از دادههای ایستگاهی بارش شدید بیش از ۵۰ میلیمتر و دادههای فشار ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال استفاده شده است. روش نقشههای خودسازماندهSOM  و آزمون پتیت در نرمافزار  Rبهمنظور شناسایی الگوهای بارش بهکار گرفته شده است. براساس نتایج، نه الگوی جوی در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال نشان داده شده و تصاویر مربوط به هر الگو در نرمافزار Grads ترسیم شده است. این الگوها نشان میدهند که در بارشهای شدید بهاره رخداد بلوکینگ امگاییشکل، تشکیل ناوه عمیقی بر روی شمال خزر، و پدیده بلوکینگ رکس؛ در الگوهای تابستان بلاکینگ حلقه آتش و بلاکینگ کمفشار بریده؛ در الگوی زمستان بلوکینگ رکس؛ و در الگوی پاییز یک ناوه عمیق در بخش شمالی ایران و بلوکینگ کمفشار بریده دیده میشود. بیشترین درصد بارش متعلق به الگوی B۳ با ۴۵درصد فراوانی و کمترین مقدار بارش متعلق به الگوی A۱ با ۲۰درصد است.

کلیدواژه ها:

اردبیل ، الگوهای گردش جوی ، توفان تندری