امید رضا کفایت مطلق - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
محمود خسروی - استاد آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
سید ابوالغضل مسعودیان - استاد آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
محمد صادق کیخسروی کیانی - پسادکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
محسن حمیدیان پور - استادیار آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

سپیدایی از فراسنجهای مورد نیاز در مطالعات آب و هوایی است. بررسی رفتار زمانی و مکانی آن میتواند ابزاری برای شناخت تغییرات محیطی باشد. هدف از این مطالعه بررسی رابطه تغییرات بلندمدت سپیدایی کشور براساس دادههای ماهوارهای در یک دوره هجدهساله با توجه به اثر عوامل جغرافیایی همچون ارتفاع و عرض جغرافیایی است. از این رو، نخست دادههای روزانه سپیدایی سنجنده مودیس در محدوده ایران در بازه زمانی ۱/۱/۱۳۷۹ تا ۲۹/۱۲/۱۳۹۶ از تارنمای مودیس استخراج شد. سپس، میانگین بلندمدت سپیدایی ایرانزمین محاسبه شد. یافتهها نشان داد سپیدایی ایران با میانگین ۲۱درصد نزدیک به میانگین سیارهای است که این ویژگی گذشته از عرض جغرافیایی به ناهمواریها و شرایط رویه زمین بستگی دارد. از این جهت، پیوند سپیدایی سرخفام و ارتفاع از تراز دریا بررسی شد. یافتههای این بخش نشان داد که این پیوند یک رابطه قطعه به قطعه خطی است؛ بهطوریکه ابتدا با افزایش ارتفاع (از سطح زمین تا ۱۰۰۰متری)، سپیدایی کاهش یافته و سپس با افزایش ارتفاع (بالاتر از ۱۴۰۰متری) به سبب کاهش دما و پوشش برفی بر سپیدایی افزوده شده است. بهطور کلی، میتوان گفت این پیوند قطعه به قطعه خطی برگرفته از تنوع ناهمواریها و جنس رویه زمین است.

ایران, چارک, سپیدایی, مودیس, میانگین بلندمدت