نگرش نوسلفی یوسف قرضاوی به سیاست: دولت اسلامی به مثابه حکومتی مدنی
- سال انتشار: 1394
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره: 4، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_PSIW-4-3_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 283
نویسندگان
دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
استادیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
رویدادهای سه سال گذشته در جهان عرب و نقش برجسته گروه های اسلام گرا در آن ضرورت توجه جدی به اندیشه های سیاسی سنی را بیش ازپیش آشکار کرده است. اندیشه هایی که طیفی از گرایش های افراطی، میانه رو و غرب گرا را در بر می گیرد. دکتر یوسف قرضاوی، یکی از فقهای برجسته معاصر اهل سنت است که در حوزه عمل سیاسی نیز ایفای نقش کرده است. وی که خود را به جریان «الوسطیه الاسلامیه» متعلق می داند، خط مشی فکری خود را «نوسلفی» می خواند. اندیشه سیاسی او ترکیبی از سلفی گری و نوگرایی است. پرسش اصلی در این مقاله آن است که بر اساس چه شاخص هایی می توان اندیشه سیاسی قرضاوی را نوسلفی توصیف کرد؟ بدین منظور با روش تفسیری متن محور، ابتدا بنیادهای نظری اندیشه قرضاوی و سپس نگرش وی در باب سیاست تجزیه وتحلیل می شود. این بررسی ها برای یافتن پاسخ پرسش بالا نشان می دهد که قرضاوی با تاکید بر اجتهاد، راه را برای نوگرایی در فقه سیاسی اهل سنت می گشاید. او که همانند سایر سنت گرایان، دیدگاهی حداکثری نسبت به دین دارد، اندیشه جدایی دین از سیاست را با اسلام بیگانه می خواند و تشکیل حکومت را مطالبه شریعت می شمارد. درعین حال، او با نظریه انتصاب حاکم دولت اسلامی توسط خداوند موافق نیست و به سبک نوگرایان تصویری از دولت اسلامی ارائه می کند که خود آن را «حکومتی مدنی» و متکی بر بیعت، انتخاب و شورا توصیف می کند. از سوی دیگر، شرایطی که وی برای حاکم برمی شمارد همان هایی است که در نظریات سیاسی کلاسیک اهل سنت مشاهده می شود و بر تفقه، تقوا، تدبیر و امانت داری تاکید می ورزد، اما به شیوه نوگرایان وظیفه دولت را مشتمل بر حفظ حقوق و آزادی های فردی مانند آزادی اندیشه می داند. به اعتقاد او، شریعت، قانون دولت اسلامی است، اما این دولت در حوزه غیرمنصوصات می تواند به قانون گذاری بپردازد. او برخلاف اکثریت علمای سلف سنی، در صورت ستمکاری و دوری جستن حاکم از عدالت، حکم به عزل وی می دهد، اما هم صدا با ایشان راه هایی را برای همکاری با حکومت جور می گشاید.کلیدواژه ها
قرضاوی, اسلام, اندیشه سیاسی, حکومت اسلامیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.