ارزیابی مقاومت به زنگ زرد (Puccinia striiformis West) در برخی ژنوتیپ های گندم نان (Triticum aestivum L.) در مرحله گیاهچه ای

این پژوهش به منظور بررسی و تعیین طیف بیماری زایی/غیربیماریزایی ژن های پنج نژاد بیماری زنگ زرد گندم جمع آوری شده از مناطق کرج (۱۷۴E۱۵۸A+)، زرقان (۱۰۳E۱۶A+, Yr۲۷)، ساری (۶E۱۵۰A+)، سرخس (۲۴۷E۲۳۵A+,Yr۲۷) و مغان (۷۷E۷۸A+) انجام شده است. برای تعیین نژاد بیماری زنگ زرد گندم  از ژنوتیپ­های استاندارد و افتراقی بین المللی استفاده گردید. سپس واکنش ۲۹۷ ژنوتیپ مختلف گندم نان نسبت به این نژاد ها در قالب طرح کاملا تصادفی با دو تکرار تحت شرایط گلخانه و با دمای ۱۵ درجه سانتی گراد مورد ارزیابی قرار گرفت. در بررسی همبستگی بین نژادهای مختلف مشخص شد که نژادهای ساری (۶E۱۵۰A+) و کرج (۱۷۴E۱۵۸A+) دارای بیشترین همبستگی هستند. همچنین تجزیه واریانس ساده برای سه صفت تیپ آلودگی، اندازه جوش و تراکم جوش تنوع ژنتیکی بالایی را بین ژنوتیپ­های موردمطالعه نشان داد. تجزیه واریانس مرکب  نشان دهنده اثر معنی دار ژنوتیپ، نژاد و اثرمتقابل ژنوتیپ و نژاد برای صفت تیپ آلودگی بود. برای صفات اندازه جوش و تراکم جوش نیز اثر ژنوتیپ و نژاد معنی دار بودند. نتایج تجزیه همبستگی صفات در نژادهای مختلف نشان­دهنده همبستگی معنی دار و مثبت بین آن ها بود.  تجزیه خوشه ای ژنوتیپ­ها را به سه گروه مقاوم، نیمه مقاوم (نیمه حساس) و حساس تفکیک نمود که تائیدکننده نتایج واکنش های مقاومت ژنوتیپ های گندم به نژادهای مختلف زنگ زرد بود. براساس تجزیه خوشه­ای ژنوتیپ­های شماره­ ۶، ۳۶، ۳۹ و ۴۴ دارای پایین ­ترین میزان تیپ آلودگی (مقاومت بالاتر) نسبت به هر پنج نژاد بیماری زنگ زرد گروهبندی شدند. نتایج تجزیه خوشه ­ای نیز نشان­دهنده وجود ارقام تجاری PARSI، KARAJ۲، CHAMRAN۲، PANJAMO۶۲، MAHDAVI، PISHGAM، INIA۶۶ و RIJAW در گروه گندم ­های مقاوم بود که می­ توان با استفاده از تجزیه شجره­ای به والد دهنده مقاومت به این بیماری دست یافت.

کلیدواژه ها:

Bread wheat ، Correlation ، Pathogenic spectrum ، Resistance reaction ، Yellow (stripe) rust ، زنگ(نواری) زرد ، طیف بیماری زایی ، گندم نان ، واکنش مقاومت ، همبستگی