ایدئولوژیزه کردن مذهب: اندیشه و عمل خشونت در سلفیسم جهادی
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره: 10، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_PSIW-10-2_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 362
نویسندگان
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران
چکیده
هدف: مقاله حاضر درصدد ارائه تحلیلی کاربردی در خصوص نقش نظام معنایی در تکوین، توجیه و پیشبرد کنش خشونتآمیز گروههای سلفی رادیکال است. در این راستا، پرسش اصلی این است که چگونه میتوان تبیینی از «نحوه اتصال» خشونت سیاسی به مذهب ارائه داد؟ روش: مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی دادههای گردآوری شده از منابع کتابخانهای و اینترنتی میپردازد و در قالب یک چارچوب تحلیلی ایدئولوژیشناسانه سامان میدهد؛ زیرا بر این فرض است که مکانیسم اتصال خشونت سیاسی به مذهب را میبایست در «ایدئولوژیزه کردن مذهب» سراغ گرفت. یافتهها: با تقلیل یافتن مذهب به ایدئولوژی در اثر روششناسی ظاهرگرایانه سلفیسم جهادی، خشونت نه تنها به لحاظ نظری از «توجیه یا تجویز» مذهبی برخوردار میشود، بلکه «نحوه اعمال» آن نیز در قالب فقهالتکفیر تصریح میگردد. بدین منظور، مقاله حاضر پس از تحلیل خشونت سیاسی به منزله دلالت ایدئولوژی سلفیسم جهادی، سه مفهوم نکایه (تخریب)، توحش (ارعاب) و تمکین (استقرار) را متذکر میشود. مفاهیمی که همچون «دستورالعملهای فقهی» در جهت «استراتژی سیاسی» کسب، حفظ و گسترش سیادت به کار سلفیهای جهادی میآیند. نتیجهگیری: این تحلیل ایدئولوژیشناسانه، تبیینی از «سیاست خشونت» سلفیسم جهادی به مثابه آمیزهای از جهانبینی سنتی (آموزههای سلفی) و پدیدار مدرن (عقلانیت ابزاری معطوف به سلطه) به دست میدهد. تجربه داعش، مصادیق مناسبی برای تبیین این فرض در اختیار مینهد.کلیدواژه ها
اسلام, ایدئولوژی, اسطوره, عقل ابزاری, فقه التکفیر, جهاد, داعشاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.