ابراهیم عقربا - دانشجوی کارشناسی، گروه معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

خانه های سنتی و قدیمی یکی از مهمترین مکان ها برای به نمایش گذاشتن سبک زندگی گذشتگان هستند. عدم شناخت و درک این بنا ها به مرور ساختار خانه ها را به سمت جایگزینی این ساختمان ها با ساختمان های معاصر هدایت میکند. مشهد و یزد شهرهایی با تاریخچه ی غنی و محلات تاریخی روزگاری بسیاری از خانه های ارزشمند را در خود جای داده بودند و همچنان بیشتر این محلات در یزد پا برجا هستند. خانواده در فرهنگ انسانی اولین و اصیلترین نهاد اجتماعی است که برای کارکرد بهینه نیازمند آرامش می باشد. همچنین وجوه فردی آرامش نیز به عنوان یک نیاز روانی برای هر انسان، روشن و مورد انتظار از فضای خانه است. تنظیم رابطه انسان، طبیعت و معماری از اصلی ترین عوامل تعیین کننده در دستیابی به آرامش می باشد. تنظیم رابطه مذکور نیازمند تبیین یک نظام فضایی مطلوب و استاندارد می باشد. مهمترین عناصر سازند ە بافت تاریخی، خانه های آن است. هدف اصلی این پژوهش قیاس تطبیقی نظام فضایی در خانه های سنتی ایرانی شهر مشهد و یزد در دوره قاجاریه است. برای این منظور خانه های تاریخی شهر مشهد و یزد که مربوط به دوره قاجار می باشند را بررسی می کنیم. سپس به بررسی نظام فضایی در بنا می پردازیم. پس از آن می کوشیم تفاوت ها و شباهت های نظام فضایی آن ها را بررسی و تحلیل کنیم. در این پژوهش از روش میدانی و برای بررسی معماری آثار از روش تحلیلی ساختاری استفاده خواهد شد.

نظام فضایی، مشهد، یزد، قاجار، خانه سنتی