موسی بیات - دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشکده الاهیات، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سید عبدالرحیم حسینی - دانشیار دانشکده الاهیات، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران
حسن مهرنیا - استادیار دانشکده الاهیات، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

این مقاله با هدف شناخت روش عقلانی عمل گرا در سیره علمی صدوق تدوین شده است. عقلانیت پیوندی است بین انسان و هستی که از رابطه عینی و جهان بیرونی پدید می آید. این پژوهش بر اساس نظریه عقلانیت ارتباطی و به روش تحلیل اسنادی در زندگی فکری صدوق انجام شده و به این نتیجه رسیده ایم که صدوق با نقل روایات مربوط به عقل و استفاده منطقی از محتوای احادیث به روش استدلالی، مناظره، مکاتبه و مباحثه کرده و با استفاده از آثار دانشمندان دیگر و حضور در مراکز علمی و سیاسی به شیوه کاملا عقلانی با الگوگیری از قرآن و تاسی به پیامبر اعظم (ص) و اهل بیت (ع) و به تناسب زیست جهان خود، در سیره علمی اش در مقولات و مفاهیم مختلف علمی مانند استدلال در گفت وگوی احسن و پذیرش دلیل برتر، احترام به انسان و محبت و مشورت با آنان، هجرت علمی و تبلیغی و مناظرات و مباحثات، پیگیری آموزش و هدایت با حفظ کرامت انسانی، و جامعه گرایی و اعتقاد به امامت به عنوان عامل وحدت و امنیت و برقراری عدالت، روش عقلانی عمل گرا را در پیش گرفته است.

صدوق, عمل گرایی عقلانی, عقلانیت ارتباطی, کلام دینی