رضا بشیری خوزستانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه محیط زیست دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
بابک سوری - دانشیار گروه محیط زیست دانشگاه کردستان، سنندج، ایران (مسوول مکاتبات).

زمینه و هدف: در سال های اخیر انتشار ریزگرد ها در هوای مناطق غرب، جنوب غرب و مرکزی ایران از روندی رو به رشد برخوردار بوده است. ذرات معلق با اندازه بزرگ  تر از ۱۰ میکرومتر حضور گسترده تر و پایاتری نسبت به ذرات کوچک  تر در مناطق مواجه با پدیده ریزگرد ها دارند و از این  رو به عنوان یکی از مهمترین شاخص های ارزیابی کیفیت محیط زیست بشمار می  روند. این تحقیق با هدف بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی این ذرات در نیمه غربی کشور انجام پذیرفت. روش بررسی: اندازه گیری میزان بارش ذرات معلق در واحد سطح از فروردین ماه لغایت اسفند ماه ۱۳۸۹ به مدت یک سال به روش سنجش انباشت در محوطه دانشگاه کردستان در شهر سنندج واقع در غرب ایران انجام پذیرفت. همچنین مقادیر محلول فلزات قلیایی و قلیایی خاکی Na، K، Ca و Mg و مقادیر کل فلزات سنگین Fe و Mn با استفاده از روش جذب اتمی و در کنار آن فراوانی و نوع کانی های تشکیل دهنده این ذرات با استفاده از آنالیز تفرق اشعه ایکس (XRD) در نمونه های جمع آوری شده مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که فروردین ماه با ۷۱/۱۹ و بهمن ماه با ۳۸/۱ گرم در مترمربع در ماه به ترتیب بیش ترین و کم ترین بارش ذرات مذکور در طول یک سال را به خود اختصاص دادند. همچنین میانگین مقادیر محلول Na، K، Ca و Mg باریده توسط این ذرات به ترتیب معادل ۴۵/۱۲، ۷۴/۵ ، ۸۵/۶۵ و ۱۳/۲ میلی گرم درمتر مربع در ماه و میانگین مقادیر کل Fe و Mn به ترتیب معادل ۱۲/۱۱ و ۴۲/۰ میلی گرم در متر مربع در ماه اندازه گیری شدند. مطالعه نمونه ها با استفاده از تفرق اشعه ایکس نیز نشان داد که در این ذرات کانی های کوارتز و کلسیت دارای حضور چشم گیری بودند. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ترکیبات موجود در این ذرات می تواند تاکیدی برمنشا خاک زاد برای این ذرات معلق در غرب ایران باشد.  

ذرات معلق بزرگ تر از ۱۰ میکرومتر, خصوصیات فیزیکوشیمیایی, روش سنجش انباشت, فلزات قلیایی و قلیایی خاکی, فلزات سنگین