ارزیابی شاخص های ناپایداری زیست محیطی با تاکید بر آلودگی آب، آلودگی خاک و آلودگی صدا با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در کلان شهر اهواز

چکیده زمینه و هدف: شهرها به عنوان عامل اصلی ایجادکننده ناپایداری در جهان به شمار می روند، در واقع با توجه به پیچیدگی ذاتی شهرها از لحاظ زیست محیطی، شناخت عوامل اصلی در جهت دست یابی به پایداری شهری ضروری به نظر می رسد. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی شاخص های ناپایداری زیست محیطی کلان شهر اهواز با تاکید بر شاخص های آلودگی آب، آلودگی خاک و آلودگی صدا است. روش بررسی: تحقیق حاضر، از نوع کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی می باشد. در این راستا، پس از تبیین مفهوم پایداری شهری و ناپایداری شهری و شناخت معیارهای موردنظر، با توجه به اهداف مطالعه، فرآیند تبدیل معیارها به شاخص های کمی انجام شد و شاخص و زیرشاخص ها در چارچوب مدل وزنیAHP، اولویت بندی گردیدند. برای تحلیل مکانی- فضایی داده ها، از نرم افزار GIS استفاده شد و مهم ترین شاخص های تبیینی برای ارزیابی شاخص های ناپایداری زیست محیطی شهر اهواز، با تاکید بر شاخص آلودگی آب، آلودگی خاک و آلودگی صدا مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که از لحاظ شاخص آلودگی آب، منطقه پنج با ضریب اثر ۳۲۷/۰ بالاترین ارزش وزنی را در میان مناطق شهری دارد و منطقه شش با وزن ۰۳۳/۰ کمتر از مناطق دیگر باعث آلودگی آب رودخانه کارون می شود. از لحاظ شاخص آلودگی خاک منطقه چهار با ضریب اثر ۳۳۱/۰ با بیشترین میزان آلودگی خاک روبرو است و منطقه هشت، با ضریب اثر ۰۲۴/۰ از آلودگی کمتری برخوردار می باشد. از لحاظ شاخص آلودگی صدا هم منطقه یک با ضریب اثر ۳۳۶/۰ بالاترین ارزش وزنی را در بین سایر مناطق دارد، از طرف دیگر منطقه هشت، با ضریب اثر ۰۲/۰ از آلودگی کمتری برخوردار است. بحث و نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان دادکه شهر اهواز بر اساس معیارهای مورد بررسی، در شرایط زیست محیطی ناپایداری قرار دارد و ساختار زیست محیطی کنونی شهر اهواز با معیارهای پایداری فاصله قابل توجهی دارد. در این راستا آگاهی از وضعیت پایداری زیست محیطی نواحی مختلف شهری و شناخت وضع موجود می تواند نقش مهمی در ارتقای مدیریت و برنامه ریزی و تخصیص بهینه منابع جهت بهبود رفاه ساکنین داشته باشد.

کلیدواژه ها:

پایداری شهری ، ناپایداری زیست محیطی ، آلودگی آب ، آلودگی خاک ، آلودگی صدا ، کلان شهر اهواز