سمیه ناجی راد - عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
اکبر قویدل - استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. (مسوول مکاتبات)
حسینعلی علیخانی - استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه تهران، کرج، ایران.
علی اشرف سلطانی طولارود - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

زمینه و هدف: از بین روش­های دفع لجن فاضلاب، کاربرد در زمین به دلیل منافع اقتصادی و کاهش هزینه های خرید کود برای کشاورزان، ارجح است. ولی در صورتی که لجن حاوی مقادیر بالایی فلزات سنگین و آلودگی میکروبی باشد باعث آلودگی خاک و محیط زیست می شود. روش بررسی: در این تحقیق مقادیر کل، قابل عصاره گیری با DTPA و محلول عناصر آهن، روی، سرب، کادمیوم، کبالت، مس، منگنز و نیکل و جمعیت کلی فرم ها در لجن تهیه شده از سه تصفیه خانه شهرک غرب، اکباتان، و شوش تهران اندازه گیری شده و با استانداردهای جهانی حد آلایندگی این عناصر و استاندارد تعداد کلی فرم ها مقایسه شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که در مجموع ۰۱/۰% از مجموع کل فلزات موردمطالعه به شکل محلول، ۳۲/۱% به شکل قابل عصاره­گیری با DTPA و ۶۷/۹۸% به اشکال دیگر و غیرقابل دسترس بود. از بین سه نمونه لجن موردمطالعه، لجن فاضلاب شوش دارای بیش ترین مقدار مجموع کل فلزات سنگین (گرم بر کیلوگرم وزن خشک لجن۷۳/۳۹) بود و بعد از آن به ترتیب تصفیه خانه های اکباتان ( گرم بر کیلوگرم وزن خشک لجن ۴۲/۲۸) و شهرک غرب (گرم بر کیلوگرم وزن خشک لجن ۹۵/۲۲) قرار داشتند. بحث و نتیجه گیری: به دلیل بالا بودن مقدار روی و مس در نمونه های لجن، در مقایسه با استاندارد، نمونه های لجن تصفیه خانه های موردمطالعه در گروه کیفیت استثنایی که قابلیت کاربرد در کشاورزی را دارد، قرار نگرفتند. همچنین مقایسه جمعیت کلی فرم ها با استانداردها نشان داد که از این نظر نیز نمونه های لجن در گروه B قرار دارند و کاربرد آن ها در کشاورزی با محدودیت هایی همراه خواهد بود.

آلودگی محیط زیست, تصفیه فاضلاب, دفع لجن فاضلاب و کلیفرم