ترسیب کربن و رابطه آن با برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی در خاک توده طبیعی بلوط و جنگل کاری های شهرستان ایلام

زمینه و هدف: اثرات جنگل در ذخیره کربن به عنوان یک روش مقرون به صرفه در کاهش گرمای کره زمین به اثبات رسیده است. هرساله در کشور ما به ویژه استان ایلام به منظور افزایش سرانه فضای سبز سطوح قابل توجهی از اراضی مستعد، مورد جنگل کاری با گونه­های مختلف قرار می­گیرد؛ اما اثرات این جنگل کاری ها روی ذخیره کربن خاک و ترسیب آن کم­تر بررسی شده است. در این پژوهش سعی شد اثرات جنگل کاری های دست کاشت کاج تهران (Pinus eldarica Medw.) و سرو­ نقره ای (Cupressus arizonica Green.) همراه با اراضی جنگلی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) اطراف روی ترسیب کربن خاک در پارک جنگلی چغاسبز شهرستان ایلام مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. همچنین، رابطه بین برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با ترسیب کربن توده های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: برای این منظور تعداد ۱۵ اصله درخت بلوط ایرانی و ۱۵ درخت سوزنی­برگ دست کشت کاج تهران و ۱۵ درخت سرو نقره­ای و مجموعا ۴۵ درخت به طور ترانسکت تصادفی انتخاب شده و نمونه­های خاک در زیر تاج هر درخت در فاصله یکسان از تنه (۳۰ تا ۵۰ سانتی متری) از عمق ۰ تا ۳۰ سانتی­متری خاک برداشت شد. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه و بررسی آن ها میزان ترسیب کربن با استفاده از میزان کربن آلی در نمونه­های خاک و از طریق فرمول محاسبه شد. یافته ها: نتایج نشان داد ترسیب کربن در خاک توده کاج تهران (۷/۵۵ تن در هکتار) به طور معنی داری بیش­تر از توده سرو نقره­ای (۹۸/۳۹ تن در هکتار) و توده بلوط ایرانی (۴۵/۲۹ تن در هکتار) اطراف است. نتایج آنالیز همبستگی نیز نشان داد که درصد ماده آلی، درصد نیتروژن، هدایت الکتریکی و جرم مخصوص ظاهری، به ترتیب از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر مقدار ترسیب کربن خاک در توده­های مورد بررسی هستند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق پتانسیل ترسیب کربن برحسب گونه­های گیاهی متفاوت است، بنابراین با شناخت گونه­هایی که قابلیت بیش­تری جهت ترسیب کربن دارا هستند و همچنین بررسی عوامل مدیریتی که بر فرآیند ترسیب تاثیر­گذار هستند می­توان اصلاح و احیاء اراضی را از منظر ترسیب کربن دنبال نمود.

کلیدواژه ها:

پارک جنگلی چغاسبز ، ترسیب کربن ، شهرستان ایلام ، گونه های سوزنی برگ