مریم نظربیگی - گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
محمد یخچالی - گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
سید حسین مرجانمهر - گروه پاتولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
فاضل پوراحمد - گروه میکروبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

آلودگی های انگلی نماتودها در شیردان گوسفند دارای اهمیت اقتصادی در سراسر جهان و ایران است. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات آسیب شناسی بافت شیردان در گوسفندان با آلودگی طبیعی به مراحل نوزادی و بالغ نماتودها بود. به این منظور تعداد ۲۴۰ عدد شیردان گوسفندان کشتار شده در کشتارگاه صنعتی استان ایلام (۱۳۹۷-۱۳۹۸) جهت بررسی هر گونه ضایعه بافتی ماکروسکوپی به روش نمونه گیری تصادفی ساده جمع آوری شدند. نماتودها از مخاط شیردان جدا گردیدند و بر اساس مشخصات ریخت شناسی شناسایی شدند. از هر شیردان قطعه ای به ابعاد ۱×۲×۲ سانتی متر مکعب برای مطالعه ریزبینی و ضایعات بافتی تهیه شد و در فرمالین ۱۰% ثابت گردید. پس از تهیه مقاطع بافتی به ضخامت ۶ میکرون بوسیله میکروتوم به روش هماتوکسیلین-ائوزین رنگ آمیزی و با میکروسکوپ نوری ارزیابی آسیب شناسی شدند. تعداد ۱۶۰ شیردان (۷/۶۶%) آلوده به گونه های Marshallagia marshalli (۶۵/۴۳%)، Marshallagia occidentalis  (۵/۲%)، Ostertagia circumcincta (۵/۱۵%)، Haemonchus contortus (۰۴/۰%) و Parabronema skrjabini (۵%) بودند. در مطالعه آسیب شناسی مخاط شیردان، با از بین رفتن سلول های پاریتال و جایگزین شدن آن ها توسط سلول های موکوسی؛ دچار هیپرپلازی و طویل شدن غدد و نیز افزایش ضخامت مخاط شده بود. نفوذ تعداد قابل توجهی از سلول های التهابی با غلبه سلول های تک هسته ای به همراه ائوزینوفیل ها در بافت همبند پارین مخاط و اطراف غدد حاوی مقاطعی از نوزاد نماتودها بیانگر بروز گاستریت هیپرتروفیک مزمن بود. با توجه به یافته های آسیب شناسی آلودگی کرمی بافت شیردان با نماتودها در گوسفندان منطقه، مطالعات تکمیلی به منظور شناسایی و کاهش ضایعات شیردانی و خسارات اقتصادی توصیه می گردد.

هیستوپاتولوژی, شیردان, نماتود, گوسفند