بی بی سارا داز - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گرایش محیط زیست شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
عطا غفاری گیلانده - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. (مسوول مکاتبات)
علی عزیزی - استادیار موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور، تهران، ایران.

زمینه و هدف: شهرنشینی سریع به­همراه تغییرات زیاد در پوشش اراضی، باعث اختلال در ساختار و  عملکردهای زیست­محیطی مرتبط با فضاهای سبز شهری شده است. شناسایی و درک این تغییرات برای بهبود وضعیت در هر مکانی امری لازم و اجتناب ناپذیرمی­باشد.    بر همین اساس هدف از این مطالعه بررسی تغییرات فضای سبز شهر گرگان با استفاده از متریک­های سیمای سرزمین و به­کارگیری  تکنیک­های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی می­باشد. روش بررسی: در این پژوهش جهت تهیه نقشه­های کاربری/پوشش اراضی شهر گرگان از تصاویر سنجنده­های ماهواره­های لندست متعلق به سال­های ۱۹۸۷، ۲۰۰۱ و ۲۰۱۴ استفاده شده است. به طوری­که پس از انجام عملیات پیش­پردازش، طبقه­بندی تصاویر به روش طبقه بندی نظارت شده با به کارگیری الگوریتم حداکثر احتمال انجام گرفت و نقشه­های مورد نظر در سه کلاس اراضی ساخته شده، فضای سبز و سایر کاربری­ها تهیه گردید. سپس جهت بررسی روند تغییرات لکه­های سبز شهری از متریک­های مساحت طبقه، تعداد لکه، میانگین اندازه لکه، میانگین شکل لکه  و تراکم حاشیه استفاده شد. یافته­ها: یافته­های حاصل از بررسی تغییرات زمانی فضای سبز شهر گرگان نشان داد که بین سال­های ۱۹۸۷ تا ۲۰۱۴ مقدار زیادی از اراضی سبز به ویژه اراضی کشاورزی و جنگلی کاهش یافته و بر میزان اراضی ساخته شده اضافه شده است. به­طوری­که طی این ۲۷ سال اراضی ساخته شده با میزان ۸۶/۱۵ کیلومترمربع روند افزایشی و در مقابل فضای سبز با مقدار  ۵۳/۶ کیلومتر مربع روند کاهشی را داشته­اند. همچنین بررسی و تحلیل متریک­های سیمای سرزمین نیز حاکی از کاهش تعداد و اندازه لکه­های سبز همراه با تکه تکه شدن و از هم گسیختگی آن­ها ­می­باشد.  بحث و نتیجه­گیری: نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات پوشش اراضی طی ۲۷ سال نشان داد که فضاهای سبز به میزان قابل توجهی همراه با تکه­تکه شدن، روند کاهشی را داشته است. بنابراین به کارگیری رویکردهای جدید اکولوژیک در کنار سایر روش­های مطالعات فضاهای سبز در برنامه­ریزی­های شهری ضروری می­باشد.   

اکولوژی سیمای سرزمین, سنجش از دور, شهر گرگان, فضای سبز شهری, متریک های سیمای سرزمین