احسان کمالی مسکونی - عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، دانشگاه آزاد، واحد جیرفت، ایران. (مسوول مکاتبات)
محمدامین کمالی - دانشجوی دکتری رشته بیابانزدایی، دانشگاه هرمزگان، ایران.
علی خنامانی - عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، دانشگاه آزاد، واحد جیرفت، ایران.

زمینه و هدف: با توجه به مفهوم بیابانزایی که عبارت است از تخریب اراضی در نواحی خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب خشک ناشی از عوامل متعددی چون تغییرات اقلیمی و فعالیتهای انسانی، این پدیده مدتهاست که یک مشکل جدی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در بسیاری از کشور های شناخته شده است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی بیابان­زایی شهرستان فاریاب در جنوب استان کرمان با استفاده از روش ایرانی IMDPA می­باشد. روش بررسی: تحقیق حاضر به منظور بررسی شدت بیابانزایی اراضی حوزه فاریاب در مناطق خشک جنوب استان کرمان با تاکید بر معیارهای خاک و پوشش گیاهی با استفاده از مدل ایرانی بیابانزایی صورت گرفت. با استفاده از این مدل امتیازات هر شاخص در معیار مربوطه مشخص و ارزش هر معیار با محاسبه میانگین هندسی امتیاز شاخصهای آن مشخص گردید و پس از آن هر یک از معیارها به صورت لایههای اطلاعاتی وارد ArcGIS ۹.۳ شدند. با روی هم گذاری و تلفیق لایههای رستری معیارهای مذکور و محاسبه میانگین هندسی معیارها به کمک فرمول ۲/۱(VQI*SQI)DM= و تجزیه و تحلیل آن با استفاده از مدل IMDPA نقشه شدت بیابانزایی منطقه بدست آمد. یافتهها: نتایج نشان میدهد از سطح زمینهای منطقه به ترتیب ۵۳/۱۴ درصد در کلاس کم یا ناچیز، ۶۹/۳۳ درصد در کلاس متوسط و ۷۸/۵۱ درصد در کلاس شدید بیابانزایی است. همچنین نتایج نشان داد شاخص تجدید حیات از معیار پوشش گیاهی با ارزش عددی ۸۲/۳ بیشترین تاثیر را در بیابانزایی منطقه داشته است. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده در این تحقیق که حاکی بر اهمیت پوشش گیاهی در بیابانزایی است پیشنهاد میشود در اسرع وقت تحقیقی عمیقتر نسبت به تعیین روشهای مناسب اصلاح و احیاء مراتع منطقه از سوی ادارات منابع طبیعی اقدام گردد. در صورت عدم توجه مسوولین امر حدود ۵۰ درصد دیگر (کلاس بیابانزایی متوسط و کم منطقه) در معرض نابودی شدید قرار خواهد گرفت که این مهم باعث صدمه به سایر عناصر اکوسیستم از جمله حیات وحش و غیره منجر خواهد شد.  

بیابانزایی, تخریب اراضی, خاک, پوشش گیاهی و حوزه فاریاب