محمد جلینی - استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
علیرضا سبحانی - استادیار پژوهش بخش تحقیقات نهال و بذر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
محمد کریمی - ربی پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

سامانه­های آبیاری تحت فشار از اقتصادی­ترین روش­ها در بکار بردن آب، کود و سایر مواد شیمیایی در زمان و مقدار مناسب است. با توجه به کمبود منابع آب، بهره­گیری از شیوه­های نوین آبیاری در کشاورزی امری اجتناب ناپذیر است. امروزه روند بهبود، تکامل و استفاده از شیوه آبیاری قطره ای به عنوان یکی از پیشرفته­ترین روش­ها در آبیاری اراضی زراعی در حال افزایش می­باشد. نظر به ابعاد جهانی کم آبی به ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک جهان، آخرین توصیه کمیته بین المللی آبیاری و زهکشی (ICID) که در هشتمین کنگره بین المللی آبیاری میکرو سال ۲۰۱۱ در ایران، بر توسعه روش های آبیاری قطره ای زیرسطحی به عنوان یک جهت گیری جهانی توصیه شد. اخیرا روش آبیاری قطره ای زیرسطحی به دلیل وجود خشکی و بروز خشکسالی­های متعدد در کشور، مورد توجه کشاورزان، کارشناسان و محققان قرار گرفته است. این تحقیق با استفاده از طرح آماری کرت های دو بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل مقادیر آب در سه سطح ۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ درصد آب مورد نیاز کامل گیاه در پلات اصلی و روش آبیاری قطره­ای در دو سطح زیرسطحی و سطحی در پلات فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثر میزان آب آبیاری و روش آبیاری روی عملکرد و کارآیی مصرف آب در سطح احتمال ۱ درصد معنی­دار بود. عملکرد گوجه­فرنگی در سه سطح آبیاری ۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ درصد به ترتیب ۳۱، ۵۵ و ۶۲ تن در هکتار به دست آمد که با هم اختلاف معنی­دار داشتند. همچنین، مقدار عملکرد در دو روش آبیاری قطره­ای سطحی زیرسطحی به ترتیب برابر با ۴۳ و ۵۵ تن در هکتار بود که با هم اختلاف معنی­دار داشتند. از مزیت­های مهم این روش آبیاری کاهش و یا حذف تلفات تبخیر از سطح خاک و رواناب سطحی و نیز کاهش نفوذ عمقی آب و همچنین کاهش رشد علف­های هرز و نیز انجام عملیات داشت حتی در زمان آبیاری است. یکی از مشکلات پیش رو در توسعه سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی، ایجاد مکش در موقع توقف پمپ، ورود خاک به داخل قطره چکان و نهایتا گرفتگی آنها می باشد. استفاده از پوشش در اطراف قطره چکان ها می تواند باعث کاهش مشکل فوق شود، ولیکن نگرانی هائی در خصوص تغییر پیاز رطویتی خاک وجود دارد.

آبیاری قطره ای زیرسطحی, گوجه فرنگی, مقادیر آب