فاطمه سفیدکن - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
زیبا جمزاد - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
محمدمهدی برازنده - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

جنس Satureja با نام فارسی مرزه، در ایران ۱۵ گونه گیاه علفی یک ساله و چند ساله دارد که ۹ تا از آنها انحصاری هستند. یکی از این گونه های انحصاری S. bachtiarica می باشد. در این تحقیق سرشاخه S. bachtiarica در مرحله گلدهی کامل از دو رویشگاه طبیعی در استانهای فارس و یزد جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب، مورد اسانس گیری قرار گرفت. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس ها  با استفاده  از کروماتوگرافی  گازی تجزیه ای (Analytical GC) و گازکروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی  (GC/MS) و محاسبه اندیس های بازداری، مورد شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس نمونه یزد به میزان ۲.۱۵% و نمونه فارس ۱.۶۵% (وزنی/وزنی) بدست آمد.    تعداد  ۲۰ ترکیب در اسانس سرشاخه S. bachtiarica استان فارس شناسایی شد. ترکیبهای عمده اسانس در این نمونه، کارواکرول (۴۹.۳%)، پارا-سیمن (۱۲.۷%)، ترانس-آلفا-برگاموتن (۵.۸%) و تیمول (۴.۵%) بودند. تعداد ۲۲ ترکیب در اسانس نمونه یزد شناسایی شد که از بین آنها کارواکرول (۶۶.۵%)، پارا-سیمن (۱۵.۲%) و لینالول (۴.۶%) اجزای اصلی اسانس بودند. با توجه به میزان نسبتا بالای اسانس S. bachtiarica و وجود کارواکرول به عنوان ترکیب عمده، به نظر می رسد که این گونه می تواند خواص مفید دارویی و غذایی S. hortensis و S. montana را داشته باشد و جایگزین مناسبی برای آنها، که هیچ کدام بومی ایران نیستند، در کشور ما باشد.

Satureja bachtiarica, اسانس, کارواکرول, پارا-سیمن