وضعیت موجود منابع آب زیرزمینی و نقش بهره برداران کشاورزی در استفاده پایدار از آنها (مطالعه موردی در دشت های کبودرآهنگ و ملایر)
- سال انتشار: 1396
- محل انتشار: مجله مدیریت آب در کشاورزی، دوره: 4، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_WMAJ-4-1_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 325
نویسندگان
عضو هیئت علمی (استادیار)، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.
چکیده
اکثر نقاط ایران همانند دشت های استان همدان به دلیل بارندگی کم و توزیع نامناسب زمانی و مکانی از منابع آب سطحی مناسبی برخوردار نبوده و بخش کشاورزی عمدتا به آب زیرزمینی وابستگی بیشتری دارد. این موضوع در کنار سایر مسائل فنی، اقتصادی و فرهنگی و حقوقی باعث گردیده تا در سال های اخیر دشت های کشور با برداشتهای بیش ازحد مجاز مواجه گردیده و دچار افت سطح ایستابی و پیامدهای جانبی ناشی از آن گردند. در این مقاله ضمن ارائه وضعیت موجود و روند تغییرات کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی در دشت های کبودرآهنگ و ملایر که به ترتیب از زیر حوضههای قرهچای و گاماسیاب در استان همدان هستند، فعالیت هایی که بهرهبرداران برای بهبود وضعیت اقتصادی خود لازم است در راستای حفاظت و بهرهبرداری پایدار این منابع انجام دهند، ارائه شده است. برای این منظور بیلان منابع آب زیرزمینی، نوسان سطح ایستابی، تغییرات شوری، تغییرات آبدهی قنوات و چشمه ها، از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۹۶ تجزیه وتحلیل و سپس عوارض مختلف ایجادشده در منطقه تعیین و مورد بازدید قرار گرفت. بر اساس نتایج، عوارض ناشی از برداشت های غیرمجاز در دشت های کبودرآهنگ و ملایر به ترتیب شامل ایجاد ۸/۷۷- و ۳/۶۱- میلیون مترمکعب بیلان منفی در سال آبی ۸۶-۱۳۸۵، افت متوسط سالیانه سطح ایستابی به مقدار ۶/۱ و ۱ متر، ۷/۳۵ و ۷/۵۲ درصد کاهش حجم تخلیه،، ۷۵% کاهش در آبدهی قنوات و خشک شدن تعداد زیادی چاه و قنوات بوده است. همچنین از دیگر عوارض ایجادشده، نشست زمین در چندین نقطه در دشت کبودرآهنگ با عمق متوسط ۱۵ متر، روند صعودی و ۳۰% افزایش در مقدار شوری، افزایش ۲۰% مهاجرت به شهرها می باشد. بر اساس این وضعیت موجود و عوامل ایجادکننده آن راهکارهایی قابل ارائه میباشد که برخی از آن ها مسائل سیاست گذاری و اجرایی توسط دستگاه های دولتی بوده و برخی دیگر می تواند از طریق بهره برداران انجام گردد. ازجمله فعالیت های موثر که می تواند توسط بهرهبرداران جهت بهبود وضعیت اقتصادی خود و حفاظت از منابع آب جهت استفاده بهینه از منابع آب انجام گردد شامل: فعالیت هایی که باعث کاهش نیاز به پمپاژ آب از چاه میگردد، فعالیت هایی که باعث جلوگیری از آلودگی منابع آب زیرزمینی میگردند و فعالیت هایی که باعث افزایش تولید بدون افزایش در مصرف آب میگردد، میباشد.کلیدواژه ها
آب زیرزمینی, آبخوان دشت ها, برداشت های غیرمجاز, عوارض, راهکار, بهره برداراطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.