بررسی ویژگیهای رویشگاهی و برخی ترکیبهای شیمیایی گیاه Ferula gumosa Boiss در استان قم

استفاده از گیاهان دارویی به عنوان محصولات فرعی مرتع، در کشور ایران دارای سابقه ای بسیار طولانی است.شناسایی و تعیین ویژگیهای اکولوژیک این گیاهان، لازمه بهره برداری پایدار و اقتصادی از استعدادهای موجود در عرصه منابع طبیعی است. گیاه باریجه (Ferula gumosa)، یکی از گونه های دارویی مناطق کوهستانی ایران است که از نظر صنعتی نیز دارای اهمیت ویژه ای می باشد. هدف از این تحقیق، بررسی خصوصیات اکولوژیکی باریجه و نیز ترکیبهای شیمیایی موجود در آن به منظور شناسایی و حفاظت از رویشگاه های عمده در سطح استان قم می باشد. این تحقیق از سال ۱۳۷۵ به مدت سه سال در اکوسیستمهای مرتعی استان قم انجام شد. در این بررسی نقشه پراکنش گیاه باریجه با استفاده از منابع موجود و مطالعات صحرایی تهیه و در هر رویشگاه یک منطقه معرف به وسعت یک هکتار انتخاب شد. مولفه های پوشش گیاهی با استفاده از روش ترانسکت - کوادرات بررسی و پراکنش سیستم ریشه ای و مراحل مختلف فنولوژی با انتخاب ۲۰ پایه در هر منطقه معرف تعیین شد. نمونه های خاک از اعماق ۱۵-۰ و ۳۰-۱۵ سانتیمتر تهیه و جهت تعیین ماده آلی، اسیدیته و شوری به آزمایشگاه ارسال گردید. به منظور تعیین ارزش غذایی گونه باریجه در مراحل مختلف فنولوژی نمونه گیری از پایه های موجود صورت پذیرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که رویشگاه گونه باریجه اغلب در مناطق نیمه استپی با ارتفاع بالاتر از ۲۰۰۰ متر، دارای خاک با بافت سبک، اسیدیته بین ۷.۸-۷.۵ و شوری بین۰.۰۶ تا ۰.۴۷۹ میلی موس بر سانتیمتر با سازندهای زمین شناسی گرانیت و گرانودیوریت یافت می شود. این گونه می تواند درجه حرارت بین ۲۳.۵-  تا ۳۹ درجه سانتیگراد و بارندگی سالانه حدود ۳۰۰ میلیمتر را تحمل نماید. نسبت ریشه به شاخه و برگ ۰.۷۳-۰.۷ بود. میانگین کل مواد غذایی قابل هضم در این گونه در مراحل مختلف فنولوژی، بیشتر از سایر گونه های مرتعی موجود در رویشگاه است. ارزش غذایی بالا به همراه ارزش اقتصادی شیرابه حاصل از گیاه باریجه، اهمیت فراوان این گونه را نشان می دهد. 

کلیدواژه ها:

Ferula gumosa Boiss ، گیاهان دارویی ، رویشگاه ، استان قم