شهرام اشرفی - استادیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی و کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

یکی از اهداف مهم آبیاری، استفاده حداکثری از واحد حجم آب در شرایط محدود منابع آب می باشد. آبیاری قطره ای زیرسطحی این امکان را فراهم می کند که آب کاربردی در ناحیه ریشه درختان در پروفیل خاک ذخیره شده و تلفات تبخیر از سطح خاک به حداقل مقدار برسد. در این شرایط راندمان کاربرد آب و همچنین کارایی مصرف آب به حداکثر مقدار ممکن می رسد. با توجه به مزایای بسیار زیاد از جمله کارایی بالای مصرف آب در سامانه آبیاری زیرسطحی، این بررسی به منظور عملی نمودن ایده آبیاری زیرسطحی بدون اینکه قطره­چکان­ها در زیر سطح خاک قرار گیرند انجام پذیرفته است. این تحقیق بر روی درختان ۱۰ ساله زردآلو در باغ معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در کرج انجام شده و در مجاورت هر درخت ۴ قطره چکان کار گذاشته شده است. اندازه گیری عملکرد محصول و صفات مورفولوژیکی هر تیمار به طور جداگانه تعیین و سپس تجزیه وتحلیل آماری بر روی آن ها با نرم افزارهایMSTATC  و  SPSSانجام شده است. نتایج به دست آمده از دو سال تحقیق نشان داد که نفوذ ریشه در داخل قطره چکان ها در آبیاری قطره ای زیرسطحی و همچنین تجمع ریشه در زیر لوله های هادی در آبیاری زیر­سطحی با استفاده از ستون شن و قطره چکان های سطحی باعث انسداد مسیر آب از قطره چکان ها و لوله های هادی به پروفیل خاک می شود. هر چند که کارایی مصرف آب در سامانه­های آبیاری زیر­سطحی با استفاده از ستون شن، قطره ای زیرسطحی و قطره­ای سطحی در این تحقیق به ترتیب ۲۱/۱، ۰۹/۱ و ۵۸/۰ کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمده و ارجحیت آبیاری زیر­سطحی را نسبت به آبیاری قطره ای سطحی نمایان می کند، ولی نفوذ ریشه به داخل گسیلنده قطره­ای و لوله­های هادی در سامانه­های زیر­سطحی ایده آبیاری زیر­سطحی را با شکست مواجه کرده است.

آبیاری زیرسطحی, تجمع ریشه, ستون شن, کارایی مصرف آب