مریم نگهبان - دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی، گروه حشره شناسی کشاورزی
سعید محرمی پور - دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی، گروه حشره شناسی کشاورزی

با توجه به خسارت بالای آفات انباری و اثر سوء سموم شیمیایی، استفاده از ترکیبها و اسانسهای گیاهی بهترین وسیله برای کنترل آفات انباری محسوب می شوند. در این تحقیق اثرات اسانسهای دو گونه Artemisia sieberi Besser   و Artemisia scoparia Waldst et Kit  روی بازدارندگی تخم ریزی، تفریخ تخم و مرگ ومیر لاروهای سن اول سوسک چهارنقطه ای حبوبات مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط دمایی ۱± ۲۷ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۵ ± ۶۵ درصد و در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. از هر اسانس گیاهی غلظتهای مختلف در ۵ تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. با افزایش غلظت اسانسها تاثیر آنها روی بازدارندگی تخم ریزی، کاهش تفریخ تخم و مرگ و میر لاروهای سن اول آفت افزایش یافت. همچنین در غلظت ۱۴/۰ میکرولیتر بر گرم غذا اسانس  A. sieberi و A.  scoparia باعث بازدارندگی کامل تخم ریزی سوسک چهارنقطه ای حبوبات شدند. همچنین در بالاترین غلظت اسانسها (۸۶/۲ میکرولیتر بر لیتر هوا) باعث صددرصد مرگ و میر لارو سن اول شدند. گرچه اثر بازدارندگی تخم ریزی اسانس A. scoparia از A. sieberi بیشتر بوده است، اما اسانس این دو گیاه از نظر اثرات تخم کشی و لارو کشی اختلاف معنی داری با هم نداشته اند. مقادیر  LC۵۰ محاسبه شده برای تفریخ تخم و مرگ و میر لارو سن اول A. scoparia به ترتیب ۱۱/۱ و ۰۶/۱ میکرولیتر بر لیتر هوا بوده است که اختلاف معنی داری با A. sieberi ندارد. با توجه به خاصیت حشره کشی شدید هر دو گونه اسانس روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات، استفاده از اسانس این گیاهان به عنوان یک حشره کش کم خطر و یا به عنوان الگویی برای ساخت حشره کش های جدید برای کنترل آفت انباری توصیه می شود.

سوسک چهارنقطه ای حبوبات, اسانس گیاهی, بازدارندگی تخم ریزی, فعالیت زیستی