غلامرضا ناصری - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
معصومه مازندرانی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان
محمدباقر رضایی - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

گیاه دارویی بابونه کبیر با نام علمی Tanacetum parthenium( L.) Schultz – Bip.یکی از مهمترینگونه هایدارویی جنوب شرق استان گلستان است که اغلب در مناطق ۸۰۰ تا ۱۲۵۰ متری حاشیه جاده ها و رودخانه ها، مناطق باز جنگلی، لابه لای صخره های مناطق پرشیب و حتی داخل مزارع باز رویش دارد. در این تحقیق ضمن مطالعه برخی نیازهای اکولوژیکی و اتنوفارماکولوژیک این گیاه، مواد موثره آن نیز مورد مطالعه قرار گرفت. سرشاخه های گلدار گیاه در خرداد ماه ۱۳۸۵ از یکی از رویشگاه طبیعی واقع در ارتفاع ۱۱۰۰ متری کوهستان زیارت جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در دمای محیط به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. بازده اسانس ۶۶/۰% در گل آذین و ۱۲/۰% در برگ بدست آمد. ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و دستگاه کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنجی جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفت. بررسی و شناسایی کمی و کیفی ترکیبها با مطالعه طیفهای جرمی و محاسبه شاخصهای بازداری کواتس و سطح زیر پیک در کروماتوگرام GC صورت گرفت. از بیشترین ترکیبهای شناسایی شده در اسانس گل آذین، کامفور (۳/۵۳%)، آلفا-پینن (۷/۱۷%) و آلفا-بیزابولول اکسید بی (۵/۱۰%) و در برگها، کامفور (۹/۳۸%)، آلفا-پینن (۴/۸%)، ژرماکرن دی (۳/۶%) و گاما-ترپینن با ۲/۸% از مهمترین ترکیبهای موجود در اسانس بودند. ترکیبهای شناسایی شده در اسانس گل و برگهای گیاه، مصرف سنتی گیاه را توسط مردم بومی منطقه در تسکین درد و درمان التهابات مزمن مورد تایید قرار می دهد.

Tanacetum parthenium (L.), اتنوفارماکولوژی, اسانس, کامفور, آلفا-پینن