سید سعید مدرس نجف آبادی - مربی، ایستگاه ملی تحقیقات لوبیا، خمین، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی (اراک)

گندم و جو ازجمله محصولات انباری استراتژیک محسوب شده که فعالیت لمبه گندم و شپشه های آرد باعث بروز خسارتهای اقتصادی فراوان به غلات انباری می شوند. پیدایش مقاومت به بعضی از سموم، بخصوص مالاتیون و فستوکسین، در بین آفات انباری، استفاده از مبارزه غیرشیمیایی مانند روشهای کنترل طبیعی، فیزیولوژیکی، بیولوژیکی و میکروبی علیه آفات انباری توجه بیشتر محققان را جلب کرده است. ازجمله این ترکیبها به فرآورده های حاصل از درختان اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) و چریش (Azadirachta indica Adr. Juss.) می توان اشاره کرد. در این طرح تحقیقاتی دو ساله، خصوصیات حشره کشی و دورکنندگی ترکیبهای موجود در پودر برگ چریش و پودر برگ و مغز دانه اکالیپتوس، روی آفات انباری گندم و جو غالب در منطقه سیستان (لمبه گندم Trogoderma granarium و شپشه آرد Tribolium sp.) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی خاصیت حشره کشی هر یک از این مواد که در ۸ تیمار شامل هفت غلظت مختلف از هر ماده گیاهی (که با استفاده از روش لگاریتمی بین دو غلظت حداقل و حداکثر بدست آمده اند) و یک تیمار شاهد با ۴ تکرار برای هر یک از آفات انباری انجام شد، نشان داد که LC۵۰ (غلظت لازم برای کشتن ۵۰ درصد لاروها) در پودر برگ چریش برای لمبه گندم ۴/۵ و برای شپشه آرد ۳۳/۵ گرم در یکصد گرم ماده غذایی است. این در حالی است که میزان LC۵۰ در پودر بذر اکالیپتوس برای لمبه گندم ۹۸/۵ و برای شپشه آرد ۶۳/۵ گرم و در پودر برگ اکالیپتوس برای لمبه گندم ۸۶/۶ و برای شپشه آرد ۳۵/۶ گرم در یکصد گرم ماده غذایی بود. بنابراین پودر برگ چریش با میزان LC۵۰ کمتر، دارای خاصیت حشره کشی بیشتری نسبت به پودر بذر و برگ اکالیپتوس، علیه هر دو گونه آفت انباری می باشد. همچنین نتیجه حاصل از بررسی خاصیت دورکنندگی این مواد که در ۴ تیمار (شامل سه نوع ماده گیاهی و یک شاهد) با ۴ تکرار برای هر کدام از آفات انباری اجرا شد، نشان داد که میزان دورکنندگی پودر برگ چریش برای لمبه گندم ۸۰% و برای شپشه آرد ۷/۸۶% می باشد، در حالی که میزان دورکنندگی پودر بذر اکالیپتوس برای لمبه گندم ۶۷% و برای شپشه آرد ۷۵% است. همچنین میزان دورکنندگی پودر برگ اکالیپتوس برای لمبه گندم ۵۰% و برای شپشه آرد ۶۵% می باشد. بنابراین پودر برگ چریش با میزان درصد دورکنندگی بیشتر نسبت به پودر بذر و برگ اکالیپتوس برای هر دو گونه آفت انباری تاثیر بیشتری از خود نشان داده است.

لمبه گندم (Trogoderma granarium), شپشه آرد (Tribolium sp.), اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.), چریش (Azadirachta indica Adr. Juss.), LC۵۰