بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت های مختلف زیره سبز (Cuminum cyminum L.) با استفاده از صفات مورفولوژیکی

زیره سبز (Cuminum cyminum L.) یکی از مهمترین و اقتصادی ترین گیاهان دارویی است و دارای پراکنش قابل توجهی در نقاط مختلف کشور می باشد. این مطالعه به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات مورفولوژیک در ۱۶ جمعیت زیره سبز در قالب یک طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. صفات مورفولوژی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چتر و وزن هزاردانه بود. براساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف جمعیت های مورد مطالعه برای کلیه صفات بجز تعداد چترک در چتر در سطح احتمال ۱% معنی دار بود. ضرایب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی برای بیشتر صفات بالا بود، که نشان از تنوع بالا در صفات مورد بررسی دارد. دامنه تغییرات عملکرد دانه در بین جمعیت های مورد بررسی از ۷۵/۰ گرم در بوته در جمعیت سیرجان تا ۹۹/۰ گرم در بوته در جمعیت بیرجند متغیر بود. برآورد ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که عملکرد دانه در بوته با صفات تعداد دانه در چتر، تعداد چتر در بوته، عملکرد بیولوژیک و ارتفاع بوته همبستگی مثبت و بالایی دارد. براساس تجزیه خوشه ای، ۱۶ جمعیت مورد مطالعه در چهار گروه مختلف قرار گرفتند. جمعیت های موجود در گروه چهارم از لحاظ تعداد دانه در چتر، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد چتر در بوته نسبت به بقیه گروه ها برتری داشتند. بنابراین می توان از طریق تلاقی بین ژنوتیپ های برتر خوشه های مختلف و آزمون نتاج آنها از طریق برنامه های به نژادی و انتخاب نسبت به تولید ارقام با خصوصیات زراعی مطلوب اقدام نمود.

کلیدواژه ها:

زیره سبز (Cuminum cyminum L.) ، تجزیه خوشه ای ، تنوع ژنتیکی ، ضریب همبستگی