مجتبی خسروی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
سید غلامرضا موسوی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
محمدجواد ثقه الاسلامی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

به منظور بررسی تاثیر دور آبیاری، کود نیتروژن و تراکم بوته بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و بازدهی مصرف آب شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)، آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان درمیان در سال ۱۳۸۹ انجام شد. عامل اصلی آبیاری شامل دورهای آبیاری ۵ و ۱۰ روز، عامل فرعی کود نیتروژن در سه سطح شامل مقادیر صفر (شاهد)، ۷۵ و ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و عامل فرعی فرعی تراکم در سه سطح شامل تراکم های ۲۲، ۳۳ و ۶۶ بوته در مترمربع تعیین گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که دور آبیاری بر صفات طول غلاف و بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس، مقدار نیتروژن مصرفی بر صفات تعداد شاخه اصلی در بوته، طول غلاف، عملکرد دانه، شاخص کلروفیل، بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس و تراکم بوته بر صفات تعداد شاخه اصلی در بوته و قطر طوقه معنی دار شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که افزایش دور آبیاری از ۵ به ۱۰ روز باعث کاهش ۸/۷ درصدی در طول غلاف گردید، اما بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس به ترتیب ۵/۴۰% و ۵/۴۷% افزایش یافت. افزایش مصرف نیتروژن از صفر به ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار، تعداد شاخه اصلی، طول غلاف، شاخص کلروفیل، عملکرد دانه، بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس را به ترتیب ۵/۲۳، ۴/۲۶، ۲/۲۳، ۱/۶۷، ۳/۷۲ و ۵/۷۱ درصد افزایش داد. همچنین با افزایش تراکم از ۲۲ به ۶۶ بوته در مترمربع، تعداد شاخه اصلی و قطر طوقه به ترتیب ۹/۷% و ۲/۱۱% کاهش یافت. در مجموع براساس نتایج این تحقیق می توان تیمار دور آبیاری ۱۰ روز به همراه مصرف ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار و ترجیحا تراکم ۶۶ بوته در مترمربع را برای زراعت شنبلیله در منطقه درمیان توصیه نمود.

شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.), آبیاری, نیتروژن, تراکم, عملکرد دانه, بازدهی مصرف آب