مجید پوریوسف - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زنجان

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) تحت شرایط تنش خشکی و زمان های مختلف برداشت، آزمایشی در بهار ۱۳۹۰ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش تاثیر تنش خشکی در سه سطح شامل شاهد (آبیاری کامل)، تنش خشکی در مراحل گلدهی و پرشدن دانه در کرت های اصلی و زمان برداشت در سه سطح شامل برداشت در مراحل خمیری نرم (محتوای رطوبت دانه ۵۸%)، خمیری سخت (محتوای رطوبت دانه ۳۷%) و رسیدگی کامل (محتوای رطوبت دانه ۱۶%) در کرت های فرعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تاثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه، وزن هزاردانه، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، تعداد دانه در چتر، درصد و عملکرد اسانس معنی دار (۰۵/۰ ≤ p) بود. تمامی صفات مذکور تحت شرایط تنش خشکی به طور معنی داری (۰۵/۰ ≤ p) کاهش یافتند. بیشترین عملکرد دانه (۶۳/۱۴۳۶ کیلوگرم در هکتار) و اسانس (۵۴/۳۴ کیلوگرم در هکتار) از تیمار شاهد (آبیاری کامل) و کمترین میزان صفات مذکور از تیمار تنش در مرحله پر شدن دانه حاصل شد. همچنین نتایج نشان داد که تاثیر زمان برداشت بر عملکرد دانه و اسانس، محتوای اسانس، وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترک و تعداد دانه در چتر معنی دار (۰۵/۰ ≤ p) بود. به طوری که بیشترین عملکرد دانه (۷۵/۱۴۲۵ کیلوگرم در هکتار) از برداشت در مرحله رسیدگی کامل و کمترین آن (۸۱/۷۸۴ کیلوگرم در هکتار) از برداشت در مرحله خمیری نرم بدست آمد. بیشترین عملکرد اسانس (۹۷/۳۳ کیلوگرم در هکتار) نیز از برداشت در مرحله خمیری سخت بدست آمد که تفاوت معنی داری با مرحله رسیدگی کامل نداشت. با توجه به نتایج آزمایش چنین می توان استنباط کرد که رازیانه در مراحل رشد زایشی حساس به تنش خشکی بوده و عملکرد کمی و کیفی آن تحت تاثیر زمان برداشت قرار می گیرد.

رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.), تنش خشکی, زمان برداشت, عملکرد دانه, اجزای عملکرد