مهدی هاشم زهی
ابوالقاسم مرادقلی
احمد قاسمی

  به منظور بررسی واکنش ارقام ماش نسبت به تنش خشکی انتهای فصل در شرایط آب و هوایی زابل، شش رقم ماش در سال ۱۳۸۶ در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش و دارای تنش خشکی مورد مطالعه قرار گرفتند. آبیاری در هر دو محیط تنش­دار و بدون تنش تا ۵۰ درصد گلدهی به طور یکسان انجام شد. در محیط دارای تنش خشکی، آبیاری از ۵۰ درصد گلدهی تا رسیدگی محصول و برداشت قطع شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی تاثیر منفی بر کلیه صفات در ارقام مورد بررسی دارد. بیشترین آسیب مربوط به عملکرد دانه و کمترین آسیب مربوط به وزن هزار دانه بود. به منظور ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ارقام مورد بررسی از شاخص­های کمی مقاومت به خشکی مانند میانگین ریاضی بهره­وری ( MP )، میانگین هندسی بهره­وری ( GMP )، شاخص تحمل به خشکی ( STI )، شاخص تحمل ( TOL )، شاخص حساسیت به تنش ( SSI )، شاخص میانگین هارمونیک بهره­وری ( HARM ) استفاده شد. بر اساس شاخص­های فوق رقم PUSA مقاوم­ترین و ارقام MN۲۲ و MN۹۲ حساس­ترین ارقام به تنش خشکی شناخته شدند. به منظور درک بیشتر ارتباط بین شاخص­ها از تجزیه به مولفه­های اصلی استفاده شد. دو مولفه اول جمعا ۹۹ درصد از تغییرات مربوط به شاخص ها را توجیه نمودند. نمودار بای ­ پلات نیز مسئله تحمل بالای رقم PUSA و حساسیت ارقام MN۲۲ و MN۹۲ نسبت به تنش خشکی را مورد تاکید قرار داد.

ماش، تحمل به خشکی، شاخص های تحمل به تنش، عملکرد، تجزیه به مولفه های اصلی