پرویز حیدری
علی اشرف مهرابی
علی اصغر نصراله نژاد قمی

  بادرنجبویه گیاهی دارویی، چند ساله و از خانواده نعناعیان می­باشد. در این تحقیق، جهت بررسی تنوع ژنتیکی، ۱۴ توده از گیاه بادرنجبویه به همراه دو توده از گیاهان بادرشبو و ریحان (به عنوان گیاهان خارج از گروه) مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور مطالعه تنوع درون و بین توده­های بادرنجبویه از نواحی ITS (توالی­های فاصله­انداز رونوشت) جهت طراحی نشانگر استفاده شد. همچنین با استفاده از چهار آنزیم Taq۱ ، EcoR v ، BssM۱ و AspLE۱ تنوع موجود در توالی قطعات تکثیر شده بررسی شد. نتایج نشان داد که آنزیم BssM ۱ نسبت به دیگر آنزیم­ها، چند شکلی بیشتری را در تعداد و طول قطعات حاصل از هضم نشان می­دهد. نتایج آزمون مانتل نشان داد که ماتریس عدم تشابه دایس و الگوریتم نزدیکترین همسایه ( N.J ) بالاترین همبستگی جهت آنالیز اطلاعات را دارند. بیشترین میزان عدم تشابه به روش دایس در بین توده­های بادرنجبویه، استان اصفهان و توده استان قزوین با ۴۴/۰ فاصله و کمترین میزان عدم تشابه بین توده­های زنجان، تهران و کرج مشاهده شد که کاملا مشابه هم بودند. در پنج توده بادرنجبویه (ایلام، شیراز، تبریز، قزوین و اصفهان) تنوع درون توده­ای مشاهده شد . نتایج تجزیه خوشه­ای توده­ها را در ه ش ت گروه مجزا تفکیک نمود و گیاه ریحان در مقایسه با بادرشبو فاصله ژنتیکی کمتری در توالی ITS با بادرنجبویه داشت .

بادرنجبویه, نشانگرهای ITS, تنوع ژنتیکی, تجزیه خوشه ای