محمود باصفا
مجید طاهریان

     هدف از این پژوهش تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط بر عملکرد علوفه تر ۸ هیبرید ذرت با استفاده از تجزیه توسط مدل اثرات افزایشی و ضریب پذیر امی  و نیز ارزیابی ژنوتیپ­ها، محیط­ها و اثرات متقابل آن­ها با استفاده از آماره­های پایداری و اکووالانس ریک می­باشد. آزمایشات در پنچ منطقه نیشابور، کرج، اصفهان، گرگان و بروجرد طی دو سال زراعی (۸۵-۱۳۸۴) اجرا شدند. نتایج حاصل از تجزیه امی نشان داد که اثرات اصلی ژنوتیپ، محیط، اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط و سه مولفه اول اثر متقابل معنی­دار می­باشند. نمودار بای پلات قادر به تشخیص ژنوتیپ­های پایدار و محیط­های با قدرت تفکیک بالا از محیط­های ضعیف بود. توصیه ژنوتیپ­ها برای مکان­های مورد مطالعه در مدل امی نشان داد که هیبریدهای ۵، ۸ و ۱ بیشترین سازگاری را به شرایط کرج داشتند. هیبریدهای ۵، ۲ و ۸ دارای سازگاری ویژه با شرایط نیشابور بودند. ژنوتیپ­های ۱ و ۵ بهترین سازگاری و پتانسیل عملکرد را با شرایط گرگان داشتند. در بروجرد ژنوتیپ­های ۸، ۵ و ۱ و در اصفهان هیبریدهای ۵، ۸ و ۲ دارای سازگاری ویژه بودند. بر اساس نتایج تجزیه امی و پارامترهای مورد بررسی، ژنوتیپ شماره ۵ با عملکرد بالاتر از میانگین کل دارای بیشترین پایداری بود و توانایی سازگاری عمومی بالایی به محیط­های مورد مطالعه داشت، در صورتی که هیبریدهای ۷ و ۸ با بیشترین تاثیر در اثر متقابل داشته و ناپایدارترین ژنوتیپ­ها در مجموع سال­ها و مناطق آزمایش بودند.

AMMI analysis, Biplot, Forage corn, Genotype-Environment Interaction, Stability, اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط, بای پلات, پایداری, تجزیه امی, ذرت علوفه ای