مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و پایداری عملکرد دانه ارقام جو زمستانه

به منظور تعیین پایداری و بررسی عکس العمل ارقام جو زراعی به شرایط اقلیمی مختلف از نظر عملکرد دانه، ده رقم جو در پنج منطقه شامل کرج، بیرجند، کاشمر، شیراز و سنندج مورد بررسی قرار گرفتند. ارقام مورد بررسی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۳-۱۳۹۲ کشت و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ و محیط برای عملکرد دانه معنی دار می باشد. به منظور بررسی پایداری ارقام، پارامترهای پایداری شامل واریانس محیطی، واریانس پایداری شوکلا، اکووالانس ریک، ضریب تغییرات لین و بینز و آماره پایداری ضریب تغییرات مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس این روش ها در مجموع ارقام نصرت، ماکوئی و گرگان دارای عملکردی مناسب و از پایداری بیشتری نسبت به سایر ارقام برخوردار بودند. نمودار GGE biplot مورد نظر برای صفت عملکرد دانه ۵۴/۹۱ درصد از تغییرات داده ها را توجیه نمود. براساس این روش به ترتیب ارقام استرین، گرگان، کویر و نصرت دارای بیشترین عملکرد دانه و پایداری بودند. در مقابل، ارقام ریحان و زرجو از عملکرد و پایداری کمتری برخوردار بودند. در رابطه با صفت عملکرد دانه مناطق مورد بررسی به دو ابرمحیط تقسیم شدند. ابر محیط اول شامل کرج و بیرجند و ابرمحیط دوم شامل شیراز، سنندج و کاشمر بود. ابر محیط دوم به دلیل اینکه تعداد ارقام با عملکرد بالای بیشتری را در خود جای داده بود بهترین ابرمحیط تشخیص داده شد. محیط های کرج، سنندج و شیراز از قدرت تمیز بیشتری برای تشخیص ارقام برخوردار بودند.

کلیدواژه ها:

Genotype by environment interaction ، GGE biplot method ، Mega-environment ، ابرمحیط ، اثر متقابل ژنوتیپ و محیط ، روش GGE biplot