محمدرضا بی همتا - Agronomy and Plant Breeding, University of Tehran
مهدی شیرکوند - Islamic Azad University, Science and Research Branch
جواد حسن پور - Varamin Agronomy Research Center
امین افضلی فر - Agricultural Science, Payam Noor University, Tehran

استفاده از ارقام پرمحصول و مقاوم به خشکی در محصولات زراعی یکی از راهکارهای موثری است که در تلفیق سایر روش­های مدیریت کم آبی می­تواند تاثیر این پدیده را به حداقل برساند. تحقیق حاضر برای رسیدن به­این هدف روی ۱۰۰ ژنوتیپ گندم دوروم در شرایط بدون تنش و تنش خشکی صورت گرفت. ژنوتیپ­ها در هر آزمایش، در قالب طرح لاتیس در سه تکرار ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف ژنوتیپ­ها از لحاظ تمام صفات در هر دو شرایط آزمایش بسیار معنی­دار بوده و تنوع ژنتیکی زیادی را بین صفات نشان داد. تجزیه علیت برای عملکرد دانه نشان داد که بیشترین اثر مستقیم و مثبت توسط صفات مقدار کل ماده­خشک و کمترین اثر صفت تاریخ سنبله­دهی تا رسیدگی کامل بود. در شرایط تنش خشکی بیشترین اثر مستقیم و مثبت توسط صفت طول پدانکل بود در حالی­که تعداد سنبله، طول گیاه، مقدار کل ماده­خشک و تاریخ جوانه­زنی تا رسیدگی کامل دارای تاثیر مستقیم و منفی بود. تجزیه به عامل­ها در شرایط بدون تنش و تنش خشکی به­ترتیب ۵/۸۰ و ۳/۸۳ درصد از تغییرات را توجیه کرد. برای تعیین برآورد بهتر عملکرد دانه شاخص خشکی STI، SSI، MP، GMPو TOL محاسبه و مشخص گردید که بر اساس شاخص TOL ژنوتیپ­های ۲۱، ۴۵ و ۳ و با توجه به شاخص­های MP، GMP و  STI ژنوتیپ­های ۷۸، ۳۴، ۷۱، ۲۱ و ۴۵ دارای برترین پاسخ از لحاظ تحمل به خشکی بودند. براساس تجزیه خوشه­ای ژنوتیپ­های مورد بررسی در هر دو شرایط در چهار گروه قرار گرفتند.

Cluster analysis, Drought tolerance, Drought tolerance indices, Durum wheat, Path Analysis, تجزیه علیت, تجزیه کلاستر, تحمل خشکی, تنش خشکی, گندم دوروم