محمد وحید صادقی سروستانی - مربی آموزشی، مرکز آموزش جهاد کشاورزی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران
سعید حسین زاده - دانشیار، بخش بهداشت مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شیراز، ایران
محسن عصفوری - مربی آموزشی، مرکز آموزش جهاد کشاورزی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران
وحید روشن - استادیار پژوهشی، بخش منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران
معصومه قاسمی نژاد - دانش آموخته مهندسی فناوری گیاهان دارویی، مرکز آموزش جهاد کشاورزی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران
مختار اقتداری - دانش آموخته کارشناسی بهداشت مواد غذایی، مرکز آموزش جهاد کشاورزی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

کلستریدیوم بوتولینوم یکی از مهمترین باکتری های بیماری زای منتقله از مواد غذایی به ویژه در غذاهای بسته بندی شده در خلا و فراورده های گوشتی بوده و کنترل آن نیز از مهمترین مشکلات کارخانه های صنایع غذایی محسوب می شود. هدف این مطالعه، بررسی آلودگی فراورده های لبنی سنتی به کلستریدیوم بوتولینوم و اثر اسانس برگ و گل گیاه کلپوره (Teucrium polium L.) در کنترل رشد این باکتری می باشد. از ۱۶۰ نمونه کشک و دوغ سنتی به روش کشت فقط یک مورد تیپ A از دوغ جداسازی شد، اما به روش واکنش زنجیره ای پلیمراز چندگانه (MPCR) یک مورد تیپ A از دوغ (۲۵/۱%) و از کشک دو مورد تیپ B و یک مورد تیپ A (۷۵/۳%) شناسایی شد. آنالیز ترکیب های تشکیل دهنده اسانس برگ و گل این گیاه با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی (GC-MS) انجام گردید. ترکیب های اصلی تشکیل دهنده اسانس گل کلپوره شامل آلفا-پینن (۷/۱۶%) و والریانول (۳/۸%) و در اسانس برگ آن شامل آلفا-پینن (۸/۱۴%)، میرسین (۹/۱۰%) و جرماکرن D (۴/۱۰%) بود. برای ارزیابی اثر ضدمیکروبی، ۱۰ میکرولیتر از اسانس برگ و گل کلپوره به طور جداگانه به روش دیسک دیفیوژن در سه تکرار مورد سنجش قرار گرفت و قطر هاله عدم رشد باکتری در رقت های µl/ml۴۰ و ۸۰ اسانس برگ به ترتیب ۹ و ۸ میلی متر و اسانس گل ۱۲ و ۸ میلی متر بود. غلظت مهاری حداقل (MIC) اسانس گل و برگ کلپوره µl/ml۱۶۰ تعیین شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که می توان از اسانس این گیاه برای کنترل رشد کلستریدیوم بوتولینوم استفاده کرد.

کلستریدیوم بوتولینوم, کلپوره (Teucrium polium L.), اسانس, فراورده های لبنی سنتی, MPCR, غلظت مهاری حداقل