طیبه قربانی
کیانوش چقا میرزا
عیسی ارجی

در این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی انارهای استان کرمانشاه، تعداد ۴۴ ژنوتیپ انار جمع آوری شده از ۶ منطقه در استان کرمانشاه استفاده شد. ژنوتیپ ها با استفاده از داده­های حاصل از ۴۸ صفت مورفولوژیک و به روش تجزیه خوشه ای گروه­بندی شدند. تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های انار مورد مطالعه با استفاده از دو نشانگر DNA چند شکل تکثیر شده تصادفی(RAPD) و بین توالی های تکراری ساده (ISSR) نیز ارزیابی گردید. توسط ۲۰ آغازگر RAPD تعداد ۱۸۳ باند تولید شد که میزان چند شکلی متوسط آنها ۳۷/۵۱ درصد بود. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها را بر اساس نشانگرهای مورفولوژیک به چهار گروه و نشانگرهای RAPD به هفت گروه مجزا تقسیم نمود که در برخی موارد با گروه بندی مورفولوژیکی انطباق داشت و ضریب کوفنتیک به دست آمده ۹۹۶/۰ بود. در مجموع ۱۱۴ باند نیز توسط ۱۷ آغازگر ISSR تولید شد که متوسط چند شکلی ۷۱/۳۷  درصد بود. تجزیه خوشه ای بر اساس نشانگر ISSR، ژنوتیپ ها را به هفت گروه مجزا تقسیم کرد که تا حدودی با گروه بندی آنها براساس صفات مورفولوژیک و نشانگرهای RAPD انطباق داشت و مقدار ضریب کوفنتیک ۹۹۲/۰ بود. با بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های انار با استفاده از نشانگر های RAPD و ISSR ضمن مشخص شدن وضعیت ژنتیکی آن ها مشاهده شد که ژنوتیپ های متفاوت در گروه های جداگانه دسته بندی شده و همچنین ژنوتیپ های یک منطقه به گروه های مختلفی راه یافتند. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از این بود که استان کرمانشاه دارای ذخایر غنی و تنوع بالای ژنتیکی گیاه انار است که این مسئله می تواند به نوعی تاییدی بر نظر دانشمندانی باشد که ایران را خاستگاه و موطن اصلی انار می دانند.

تنوع ژنتیکی, انار, نشانگرهای مورفولوژیک, RAPD و ISSR