نیاز علی سپهوند
فرزاد حیدری
عبدالحسین طوطیایی

بیماری فوزاریومی سنبله گندم یکی از بیماری­های مهم گندم در ایران است که در استان های مازندران، گلستان، اردبیل (مغان) و فارس از اهمیت بالایی برخوردار است. مهمترین عامل این بیماری قارچ Fusarium graminearum می باشد. ارزیابی اولیه، ۳۳۵۰ نمونه از گندم­های نان بانک ژن گیاهی ملی ایران نسبت به فوزاریوم سنبله، تعدادی از آنها مقاومت نشان داند. بیست و دو نمونه مقاوم به همراه یک شاهد مقاوم و یک شاهد حساس، در پاییز ۱۳۸۱ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی قراخیل ساری ارزیابی پیشرفته شدند. برای ارزیابی مقاومت به پنج جدایه قارچ فوزاریم که بیماری­زایی شدیدتری داشتند، در پنج مرحله مایه زنی افشانه­ای پیش از غروب آفتاب با غلظت ۱۰۴×۳ ماکروکنیدی در میلی لیتر انجام شد. صفات مهم زراعی یاداشت برداری شدند. برای ارزیابی مقاومت نمونه ها در سه مرحله ۱۰، ۱۴ و ۱۸ روز پس از آلودگی، شاخص آلودگی سنبله، شدت بیماری و درصد آلودگی دانه برای نمونه­ها تعیین شد. سطح زیر منحنی پیشرفت آلودگی (AUPDC) محاسبه شد. نتایج نشان داد که تعدادی از نمونه ها در مقایسه با شاهد مقاوم از مقاومت مطلوبی برخوردار بودند. با گروهبندی (کلاستر بندی) نمونه­ها نیز در یک گروه قرار گرفتند. برای به دست آوردن نشانگر های SSR Simple Sequence Repeats)) پیوسته با مقاومت در نمونه­ها، از ده جفت آغازگر استفاده شد. نتایج به دست آمده آزمایشگاهی نشان داد که نمونه های ذکر شده دارای تک باند اختصاصی مقاومت به بیماری بوده و آغازگرهای GWM۲۳۴، GWM۳۴۰ و GWM۲۵۱ با بهینه سازی شرایط آزمایش و تعداد نمونه­های بیشتر می­توانند نمونه های مقاوم را از حساس تفکیک کنند.

فوزاریوم سنبله, گندم های ایران, نشانگر SSR, ارزیابی ملکولی