محمد رجائی نژاد - پژوهشگر علوم دینی و تاریخ معاصر، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم
محمدرضا بارانی - استادیار و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهرا(س)

چکیده پیوند مذهبی شیعیان امامیه ایران و لبنان، به ویژه از دوران صفویه، محدود به آموزه های مذهبی یک سویه عالمان لبنانی برای شیعیان ایرانی نماند و با گذر زمان دوسویه شد و منجر به تعامل فرهنگی گردید. در این دادوستد فرهنگی، گاه آسیب ها و ناهنجاری های مذهبی نیز جابه جا شده است. از آن میان تحریفات و خرافات عاشورا است. خانم سابرینا مرون در کتاب خود اشاره کرده است که تاثیرپذیری فرهنگ عزاداری شیعیان لبنان از ایران موجب جابه جایی تحریفات و خرافات عاشورایی شده است و برخی علمای اصلاح گر لبنانی به رهبری محسن امین در پی اصلاح آن برآمدند. در پژوهش پیش رو ضمن بررسی و تحلیل همین مسئله در گستره هفتادساله  تاریخ مذهبی شیعیان لبنان، به اثرپذیری جنبش اصلاح طلبی علمای شیعه لبنان از اصلاح طلبی مذهبی ایرانی نیز اشاره می شود؛ مسئله ای که خانم مرون از آن غفلت کرده است. در واقع اصلاح طلبی مذهبی نیز دوسویه بوده است و علمای هر دو بلاد متاثر از هم بوده اند.

کلیدواژه ها: سوگواری عاشورا, تحریفات عاشورا, اصلاح طلبی, علمای لبنان و ایران