پتانسیل یابی مناطق مستعد جهت اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار با استفاده از سامانه GIS (مطالعه موردی: شبکه آبیاری و زهکشی باباخان)

اجرای موفق سیستم های آبیاری تحت فشار در یک منطقه تابع عواملی از قبیل شرایط اقلیمی، کیفیت آب، وضعیت توپوگرافی، مشخصات خاک، نوع محصول و عوامل اقتصادی- اجتماعی می باشد. منظور از پتانسیل یابی برای اجرای سیستم آبیاری تحت فشار، انجام بررسی های لازم در ارتباط با وضعیت عوامل فوق می باشد. در این تحقیق روش امتیازدهی به عوامل تاثیرگذار در انتخاب سیستم های آبیاری تحت فشار، به کار رفته است. در این روش میزان تاثیر عوامل مختلف با  استفاده از ارقام صحیح (۳+) تا (۳-) در ۷ درجه امتیاز گذاری می شوند. به منظور تاثیر بیشتر عوامل مهمتر و یا جلوگیری از اثرگذاری یکسان عوامل با درجه اهمیت متفاوت، ضریبی به عنوان وزن هر عامل، لحاظ گردیده است. این ضریب بر اساس شرایط پروژه با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین می شود. با تلفیق فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه GIS، وزن عوامل در لایه های اطلاعاتی وارد شده ضرب گردیده است. امتیاز نهایی، از جمع جبری امتیازات به دست آمده هر عامل برای هر منطقه به دست آمد. این امتیاز در واقع پتانسیل استفاده از هریک از سیستم های آبیاری تحت فشار می باشد. در تحقیق حاضر پتانسیل یابی سیستم های آبیاری تحت فشار برای ۱۲۱۶۵ هکتار از اراضی پایاب سد در دست مطالعه باباخان، واقع در شهرستان بیجار استان کردستان انجام شده و نتایج به صورت نقشه هایی که در آن امتیازات هر منطقه از محدوده طرح برای هریک از سیستم های آبیاری تحت فشار نشان داده شده است، ارائه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که: ۱- از مجموع ۱۲۱۶۵ هکتار اراضی پایاب سد باباخان، ۴۵۹۸ هکتار(حدود ۳۷ درصد) برای آبیاری بارانی مناسب می باشد. ۲- کلیه اراضی مورد مطالعه برای آبیاری قطره ای مناسب بوده و هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد. ۳- درمحدوده مناسب آبیاری بارانی، از بین سیستم های کلاسیک ثابت، آبپاش متحرک، کلاسیک نیمه متحرک، لوله چرخ دار، ارابه ای، عقربه ای، خطی و سیستم آبیاری قطره ای، سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت آبپاش متحرک بالاترین امتیاز را کسب نمود. ۴- سیستم آبیاری بارانی لوله چرخ دار در اولویت دوم و سیستم های عقربه ای، خطی، کلاسیک نیمه متحرک، ارابه ای و کلاسیک ثابت به ترتیب در اولویت های بعدی قرار گرفته اند. ۵- از مجموع ۶۰۰۰ هکتار اراضی پیشنهادی مشاور برای آبیاری تحت فشار، ۲۸۹۰ هکتار (حدود ۴۸/۲ درصد) در محدوده مناسب برای سیستم آبیاری بارانی و ۳۱۰۰ هکتار (حدود ۵۱/۸ درصد) در محدوده مناسب برای سیستم آبیاری قطره ای قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

آبیاری بارانی ، آبیاری قطره ای ، انتخاب بهترین سیستم ، فرایند تحلیل سلسله مراتبی