غفلت از مواجهه با پدیده کودک همسری؛ تبعیضی علیه دختران

ازدواج بهعنوان یکی از قدیمی ترین و سنتی ترین راه های تشکیل خانواده است که حتی در کشورهایی نیز که شیوه های دیگر تشکیل خانواده را به رسمیت شناختهاند، جایگاه خود را حفظ کرده است. در اسناد بین المللی حقوق بشر (ماده ۱۰ اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده ۲۳ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی) ، اصل آزادی نکاح به رسمیت شناخته شده که مستلزم عدم مداخله دولت ها در آزادی افراد در امر ازدواج و تشکیل خانواده است؛ هر چند که با توجه به ماهیت مدنی و اجتماعی این حق، هم زمان، دولت ها وظیفه دارند از منظر حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از این نهاد حمایت کنند (ماده ۱۰ میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) تا شرایط و زمینه اعمال و اجرای این حق برای همگان فراهم شود؛ همچنین، اصل آزادی نکاح، مانع از این نخواهد شد که دولت ها، محدودیت هایی از جمله ازدواج با درجه ای از محارم نسبی و سببی، ازدواج افراد هم جنس و ازدواج افراد غیر هم کیش را بنابر ملاحظات نظم عمومی و در جهت حمایت از افراد، بر این آزادی وارد کنند. یکی از تکالیف حمایتی دولت ها در این حوزه، تعیین حداقل سن ازدواج است. لزوم چنین حمایت مداخله گرایانه ای با وجود اصل آزادی نکاح، دلایل محکم، معقول و منطقی دارد که با تبیین علل و آثار ازدواج کودکان به سهولت قابل تبیین است. در این پژوهش، با بررسی علل و پیامد کودک همسری در سطح جهانی، علاوهبر توجیه منطق مداخله دولت ها در این امر، با بررسی علل و پیامدها، این نتیجه حاصل شد که از عوامل افزایش موارد ازدواج زودهنگام دختران نسبت به پسران، میتوان به علل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زیر اشاره کرد؛ از جمله احساس عدم امنیت، ترس از بی آبرویی و نگرانی از مجرد ماندن دختری که در سنین کودکی ازدواج نکرده، ترس از قضاوت ها و برچسب هایی که در مورد دختران مجرد به کار برده میشود، عدم توان مالی خانواده در تامین نیازهای ابتدایی دختران، زمینه های شرعی ازدواج زودهنگام دختران و عوامل دیگری مثل ترک تحصیل دختران در مناطقی که مدارس به سهولت در دسترس نیست. از تاثیراتی منفی کودک همسری بر دختران نیز میتوان به خشونت علیه آنان، آزار جنسی، بارداری زودرس و به خطر افتادن سلامت مادر و کودک بهلحاظ جسمی، روانی و عاطفی، ترک تحصیل و محروم شدن وی از آموزش و تاثیرات طلاق یا فوت زوج بر وضعیت دختران اشاره کرد. نظر به اینکه اولا آمارها حاکی از این است که دختربچه ها بیشتر از پسربچه ها در معرض کودکهمسری هستند؛ ثانیا عللی که کودکان را به سمت چنین ازدواج هایی سوق میدهد، تاثیر بیشتری بر وضعیت دختران دارد و ثالثا از آنجا که اینگونه ازدواج ها پیامدهای وخیمتری برای دختربچه ها ایجاد می کند، حمایت از دختران در این خصوص ضرورت غیرقابل انکاری دارد که نباید از آن غافل بود؛ هرچند که پسران به لحاظ آمار و علل و پیامدها، در وضعیت بهتری قرار دارند، اما حمایت از آنان نیز ضروری است.

کلیدواژه ها:

ازدواج زودهنگام و اجباری ، مصالح عالیه کودک ، کودک آزاری ، اصل آزادی نکاح ، ممنوعیت تبعیض.