زهرا بیطرفان - دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
حمیدرضا اصغری - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
طاهره حسنلو - استادیار، گروه فیزیولوژی مولکولی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
احمد غلامی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
فواد مرادی - استادیار، گروه فیزیولوژی مولکولی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

تقاضای بالا برای استفاده از داروهای گیاهی و محدودیت منابع گیاهی مرتبط با آنها موجب شده است که توجه و تحقیق پیرامون این دسته از گیاهان به منظور افزایش عملکرد و مواد موثره آنها ضرورت یابد. این تحقیق به بررسی تاثیر کاربرد بیوچار بر عملکرد و میزان تریگونلین موجود در بذر اکوتیپ های گیاه شنبلیله (Trigonella foenum-graceum L.) در رژیم های مختلف آبیاری می پردازد. بدین منظور شش اکوتیپ پا کوتاه دزفول، شوشتر، اردستان، رهنان، یزد و خمینی شهر در شرایط کاربرد (به میزان ۸-۷% وزن حجمی خاک) و عدم کاربرد بیوچار در دو دور آبیاری ۴ (آبیاری نرمال) و ۸ (کم آبیاری) روز با استفاده از آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در سال ۱۳۹۴ در مزرعه تحقیقاتی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران (کرج) بررسی شدند. نتایج نشان داد که کاربرد بیوچار در شرایط آبیاری نرمال و کم آبیاری عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را افزایش می دهد. با وجود پاسخ متفاوت اکوتیپ ها، افزایش دور آبیاری بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد تریگونلین در تمام اکوتیپ ها اثر کاهشی نشان داد. با اعمال تیمارهای آزمایشی، تغییر میزان تریگونلین بذر در اکوتیپ های مختلف روند مشابهی نداشت و اکوتیپ ها پاسخ متفاوتی نشان دادند. به طور خلاصه، اگرچه کاربرد بیوچار با تعدیل اثرات ناشی از کم آبی توانست از کاهش رشد و عملکرد جلوگیری کند اما تاثیری بر میزان تریگونلین بذر نداشت.

اکوتیپ, بیوچار, تریگونلین, شنبلیله (Trigonella foenum-graceum L.), عملکرد دانه, کم آبیاری