محمد مظهری - گروه تحقیقات اقتصاد-مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی- مشهد- ایران
علی رهنما - پژوهشگر گروه اقتصاد گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

بخش کشاورزی از بخش های مهم و ضروری برای رشد و توسعه هر استان به حساب می آید. این بخش در استان خراسان رضوی به دلیل سهم قابل توجه تولیدات آن به تولیدات کشور، از اهمیت دو چندانی برخوردار است. بخش کشاورزی استان خراسان رضوی همچون سایر استان های کشور، با مشکلات مختلف و متعددی از جمله وجود واسطه های اضافی در فرایند بازاررسانی محصولات خود مواجه است و با توجه به ضرورت توجه به این امر، این تحقیق به دنبال امکان سنجی و ارائه ی راهکارهای کاهش واسطه گری و تقویت و ارتقاء نقش تولیدکننده در بازار می-باشد. بر همین اساس محصول زعفران، به دلیل اهمیت تولید و نقشی که واسطه ها در فرآیند بازاررسانی این محصول ایفا می کند انتخاب گردید. برای این منظور، مسیرهای بازاررسانی زعفران شناسایی و با استفاده از شاخص ترکیبی سابارائو، کاراترین مسیر از دیدگاه تولیدکننده ها انتخاب شد. نتایج شاخص سابارائو نشان داد که در محصول زعفران مسیرهای صادراتی کارایی بالاتری نسبت به سایر مسیرها دارند . همچنین شناسایی و تقویت کانال های صادراتی شناسنامه دار و گسترش همکاری صادرکنندگان با بهره برداران با استفاده از روش AHP به عنوان مهمترین راهکار کاهش واسطه گری و تقویت نقش تولیدکننده در محصول زعفران معرفی گردید.

واسطه گری, شاخص ترکیبی سابارائو, زعفران