تبیین روان شناختی مولفه های مفهومی «شرح صدر» بر اساس منابع اسلامی

سابقه و هدف: مفهوم شرح صدر از مفاهیم قرآنی است که با توجه به اثرات متعدد روان شناختی آن در زندگی، همواره مورد توجه اندیشمندان و پژوهشگران اسلامی بوده است. به همین جهت پژوهش حاضر با هدف استخراج مولفه­های «شرح صدر» و نیز تبیین روان شناختی آن مولفه­ها صورت پذیرفته است. مواد و روش ها: به منظور رسیدن به این هدف، با روش تحلیل محتوای کیفی، کتب لغت، اصطلاح و متون اسلامی اعم از قرآن و کتب احادیث مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته­های پژوهش نشان داد که مولفه­های شرح صدر به دو دسته مولفه­های سببی و مسببی تقسیم می­گردند که مولفه­ های «معرفت الهی»، «یاد خداوند» و «یقین» به عنوان مولفه­های سببی و مولفه­های «صبر»، «تسلیم (پذیرش)»، «آرامش»، «اعتماد به خداوند» و «توجه کامل به آخرت» به عنوان مولفه­های مسببی شناخته می­گردند. همچنین مولفه­های ذکر شده، به منظور بررسی شاخص روایی محتوا (CVI) به هشت نفر از روان ­شناسان حوزوی عرضه گردیده و در نهایت روایی تمامی مولفه­ها مورد تایید واقع شده­است. نتیجه گیری: شرح صدر به عنوان یک ابرصفتی است که صفات متعدد روان شناختی همچون صبر، آرامش، پذیرش و اعتماد را در خود جای داده که وجود مجموع این صفات می­تواند نشان از وجود شرح صدر در یک انسان باشد. این صفات از بررسی مجموعی متون اسلامی و لغوی یافت شده است.

کلیدواژه ها:

Sharh-e-Sadr ، Component ، Psychology ، Conceptology ، See Sadr ، Ziq-e-Sadr ، شرح صدر ، مولفه ، روان شناختی ، مفهوم شناسی ، سعه صدر ، ضیق صدر