نعمت الله ایران زاده - عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی
نجمه زارع بنادکوکی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

طنزهای سیاسی و اجتماعی در مطالعات تاریخ سیاسی و اجتماعی، و بررسی خردورزی و خردستیزی آبشخوری پرشور و خروش از عواطف انسان های ظریف و حساس است. این گونه ادبی ابزاری موثر برای تحول آفرینی و اصلاح کژی ها و ناراستی هاست. طنزهای اجتماعی و انتقادی را می توان در پیوند با امر عقلانیت و به نوعی جامعه پذیری و مشارکت در روند رو به رشد حرکت اجتماعی و مردم سالاری دانست. با بازشناسی طنز به منزله گونه ادبی تاثیرگذار در گفتمان انتقادی، می توان گامی به تحلیل جامعه شناسی ادبی نزدیک شد. طنزنویسان با بهره گیری از شگردهای ادبی انتقادات پوشیده خود را مطرح می کنند و در مسئولان جامعه و مردم به خصوص نخبگان تاثیر می گذارند. طنزهای سیاسی کیومرث صابری، که از ۱۳۶۳ در ستون «دو کلمه حرف حساب» روزنامه اطلاعات چاپ می شد، نمونه برجسته ای از این گونه طنز و از جهاتی درخور تامل است. در این مقاله، چگونگی استفاده او از کنایه در خلق تصاویر طنزآمیز نشان داده شده است. کنایه در طنزهای نخستین صابری کم تر است؛ ولی با گذشت زمان، به سبک نگارش صابری تشخص بخشید و از عناصر شکل دهنده سبک شخصی او شد.

«دو کلمه حرف حساب», کیومرث صابری, طنز سیاسی, نثر معاصر, کنایه