دلالت مندی و کارکرد عنوان داستان در مجموعه داستان سگ ولگرد از صادق هدایت

عنوان داستان، نخستین دریچه ای است که نویسنده و خواننده از طریق آن با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند. این نوع پیرامتن کوتاه، با دلالت مستقیم یا غیرمستقیم به موضوع داستان، اولین عاملی است که خواننده را به دنیای داستان، معنای آن و برگزیدن رویکردی خاص به آن راهنمایی میکند؛ به ویژه در داستان کوتاه که به سبب کوتاه بودنش، از همان آغاز، تک تک واژگان مقتصدانه و کارکردگرایانه استفاده میشوند. صادق هدایت، از جمله داستان نویسانی است که با بهره گیری از فنون داستان نویسی مدرن، به تکامل داستان کوتاه و اشاعه رویکردهای گوناگون در آن پرداخته است. نگارنده در پژوهش حاضر، به دنبال آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی، جنبه دلالتگری هشت عنوان داستان را در کتاب سگ ولگرد تبیین کند و سپس، کارکردهای عناوین را مشخص سازد. نتایج حاکی از آن است که صادق هدایت در این مجموعه، با برگزیدن عناوینی معنادار، عینی و دلالتگر به بخشهای مختلف داستان، سبب ایجاد خوانشی هدفمند و به تبع آن، فهم و ارتباط بیشتر خواننده با اصل داستان شده است. از لحاظ کارکرد توصیفی، تمام عناوین مربوط به محتوای اثر هستند که عمدتا به شیوه استعاری و موضوعیاند و در این راستا، عناوین در چهار دسته وضعیت نامطلوب، وضعیت مطلوب، غربزدگی و ملی گرایی قرار میگیرند. در حیطه کارکرد ارزش گذاری،هدایت غالبا سعی داشته با به کارگیری عناوین خاص، اندیشه و ایدئولوژی مسلط بر ذهنش همچون پوچ گرایی، درونگرایی، طبیعت دوستی، عرب ستیزی و ... را به شکل غیرمستقیم به خواننده القا کند. از نظر کارکرد جذب کنندگی نیز، جهانشمولی، اختصار و ابهام برانگیزی از جمله ترفندهای مورد توجه هدایت هستند.